Avtomobil indd

Divinil 
– organik birikma, butadienning ikkinchi nomi. 
Dizel yonilg‘isi
– neftdan olinadigan yonilg‘i, siqilishdan al-
angalanadigan ichki yonuv dvigatellari (dizellar)da ishlatiladi. 
Dispergirlash
[lotincha dispergo – yoyaman, sochaman] – 
qattiq yoki suyuq jismlarni mayin qilib maydalash. Kukunlar, 
suspenziyalar va emulsiyalar olish usullaridan biri. To‘ldir-
gichlar, bo‘yoqlar, keramik materiallar va qattiq qotishmalarn-
ing komponentlarini tayyorlashda qo‘llaniladi. 

---

366
367
Dielektrik
[yunoncha dia – orqali + inglizcha electric – 
elektr] – elektr tokini o‘tkazmaydigan modda, izolator. 
Ebonit 
[yunoncha 
ebenos
– qora daraxt], qattiq rezina – 
tabiiy yoki sun’iy kauchukni oltingugurt (kauchuk massasiga 
nisbatan 30–50%) bilan vulkanizatsiyalashdan hosil bo‘lgan 
mahsulot. Unda bog‘langan oltingugurt 32% ga yaqin. Ebonit 
qo‘ng‘ir yoki qora tusli; zichligi 1140 kg/m
3
, mexanik ishlovga 
oson beri ladi, gigroskopik emas, gazlarni singdirmaydi, kislota 
va ishqorlar ta’siriga chidamli, uglerod sulfid va neft mahsu-
lotlarida erimaydi, parafinda 300° dan yuqori haroratda eriydi. 
70–80° da yumshaydi, soviganida yana qattiqlashadi, 200° dan 
yuqori haroratda erimay ko‘mirga aylanadi. 
Ebonit tayyorlash uchun nihoyatda toza kauchuk ishlatiladi. 
To‘ldirgich sifatida ebonit kukuni, talk, pemza, oq qurum va 
boshqalar ishlatiladi. Qora tusli ebonitga oz miqdorda (3–5%) 
qurum qo‘shiladi. Ebonit, asosan, elektrotexnika mahsulotlari, 
kislota va ishqorlar uchun idishlar tayyorlashda qo‘llanadi. 
Elastik
[yunoncha elastikos – qayishqoq, egiluvchan] – sin-
tetik tolalardan maxsus tayyorlangan cho‘ziluvchan, egiluvchan, 
qayishqoq modda, cho‘zib qo‘yib yuborilganida, tez o‘z holatiga 
qaytadigan material, masalan, rezina. 
Emallash
– metall, keramika va shisha buyumlarni korroziya, 
tirnalish hamda yuqori harorat va boshqalardan himoya qilish 
uchun, shuningdek, chiroy be rish uchun ularga emal qoplash-
ning elektrokimyoviy jarayoni. 
Emal
[fransuzcha email – eritmoq] – buyum sirtiga elek-
trokimyoviy usul bilan surtiladigan mustahkam shishasimon 
qoplama. Emal maxsus yengil eriy digan rangli shishalarga turli 
pigment va kimyoviy jarayonlarni rostlaydigan yordamchi ma-
teriallar (marganes, kobalt, nikel, surma oksidlari va boshqalar) 
qo‘shib tayyorlanadi. 
Emal bo‘yoqlar
– pigment (suvda erimaydigan dispers kukun)
larning loklardagi suspenziyalari. Parda hosil qiluvchi mod-
dalarning tipiga ko‘ra emal bo‘yoqlar moyli, efir-sellulozali, 
alkidli va boshqa xillarga bo‘linadi.