Avtomobil indd

Yonilg‘i sarfi ning yo‘l me’yori
deb, avtomobilning 
ish bajarmasdan, ya’ni uning o‘z massasi bilan (qo‘shimcha 
jihozlar o‘rnatilmagan holda) ishlatilish sharoitida yurgan 
yo‘liga sarflangan yonilg‘i miqdoriga aytiladi. Yonilg‘i sarfining 
yo‘l me’yori 100 km bosib o‘tilgan masofa uchun belgilanadi. 
Qo‘zg‘almas jihozlar o‘rnatilgan avtomobillar uchun yonilg‘i 
sarfi me’yori har bir jihozning 1 soat ishlashi uchun sarflanadigan 
yonilg‘i miqdori asosida belgilanadi. Marshrutdagi avtomobillar 
uchun yonilg‘i sarfi, odatda, avtobuslar va marshrutdagi taksilar 
uchun ATK rahbari tomonidan tegishli tashkilotlar bilan 
kelishuv asosida belgilanadi. Guruhli yonilg‘i sarfi me’yori ish 
bajarayotgan avtomobillar uchun yonilg‘i sarfi me’yori asosida 
aniqlanadi. Ular korxonaning rejalashtinlayotgan muddatda 
baja radigan transport ishi uchun yonilg‘iga bo‘lgan ehtiyojni 
aniqlashga xizmat qiladi. 
Yonilg‘i sarfi me’yorlari iqlim sharoiti, yo‘lning holati 
va boshqa omillarga asosan to‘g‘rilanadi. Bunday me’yorlar 
differensiallangan me’yorlar 
deb yuritiladi. Ular sharoitga 
qarab oshirilishi va qisqartirilishi mumkin. 
Transport vositalari uchun yonilg‘i sarflash me’yorlari 
«Avtomobil transporti uchun benzin, dizel yonilg‘isi va 
suyultirilgan gazning yo‘l me’yori» asosida belgilanadi. Bu 
me’yorlar bajariladigan transport ishi va transport vositalari 
turlariga boq’liq holda o‘zgartirilishi mumkin:
1. Bajarilgan ishi tonna-kilometrlarda hisobga olinadigan 
avtomobillar va avtopoyezdlar uchun har 100 tkm uchun 
qo‘shimcha tarzda quyidagi yonilg‘i sarfi benzin uchun 2 
l
, suyultirilgan gaz uchun 2,5 
l
, dizel yonilg‘isi uchun 1,3 
l
etib belgilangan. Tirkamali avtomobillar bilan ishlayotganida 
yonilg‘i sarflash me’yori yuklangan tirkama massasining har 
bir tonnasiga yonilg‘i sarflash me’yori quyidagicha oshirilgan: 
benzin uchun 2 
l
, suyultirilgan gaz uchun 2,5 
l
, dizel yonilg‘isi 
uchun 1,3 
l
. 
2. O‘zi ag‘daruvchi avtomobillar hamda o‘zi ag‘daruvchi 
avtomobil va o‘zi ag‘daruvchi tirkama tarkibidagi avtopoyezdlar 
uchun yuk bilan bir marta borib kelishga qo‘shimcha yonilg‘i 
sarflash me’yori 0,25 
l
miqdorida belgilangan. 
O‘zi ag‘daruvchi avtopoyezdlar ishlayotganida yonilg‘i 
sarfi ning yo‘l me’yori tirkamali harakatdagi tarkibi umumiy 
massasining (u 50 foiz foydali yuk bilan ta’minlanganda) har 
bir tonnasi uchun benzin 2 
l
ga, suyultirilgan gaz 2,5 
l
ga, dizel 
yonilg‘isi esa 1,3 
l
ga oshiriladi. 
3. Ixtisoslashtirilgan avtomobillar bilan yoki maxsus jihozlar 
o‘rnatilgan avtomobillarda ishlayotganida bunday avtomobil 
massasining har bir oshgan yoki kamaygan (baza massasiga 
nisbatan) tonna hisobidan yonilg‘i sarfining yo‘l me’yori 2 
l
benzinga, 1,3 
l
dizel yonilg‘isiga, 2,5 
l
suyultirilgan gazga 
ko‘paytiriladi yoki kamaytiriladi.