Avtomobil indd

Tindirgich:
1
 – 
yonilg‘i
; 
2 
– 
suv;
 
3 – 
mexnnik aralash-
malar.

---

240
241
shishaga quyiladi va kuydiriladi. Dizel yonilg‘isini tekshirishda 
bu miqdorga yana taxminan shuncha miqdorda smolasiz, 
rangsiz benzin qo‘shiladi. Ular yonganidan so‘ng, sariq yoki 
jigarrang halqalar qoladi. Yonilg‘ida smolalar qancha ko‘p 
bo‘lsa, qoldiq shuncha to‘q rangli va dog‘ diametri shuncha 
katta bo‘ladi Dog‘ kattaligiga qarab smolali birikmaning 
taxminiy miqdori aniqlanadi:
Dog‘ diametri, mm ................... 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
Smolalar miqdori, mg/100 ml ... 4 11 20 32 43 56 70 85 102 120
Yonilg‘ida smolalar bo‘lmasa, shishada uncha katta 
bo‘lmagan bilinar-bilinmas oq dog‘lar qoladi. Agar yonilg‘i 
moylar bilan iflos langan bo‘lsa, shisha chetida jigarrang tom-
chilar qoladi. 
Qovushoqlikni aniqlash. 
Bu maqsadda viskozimetrdan (8.5- 
rasm) foydalaniladi. Tekshirilayotgan moyning qovushoqligi 
po‘lat zoldirning tushish tezligi bo‘yicha etalon moyning 
qovushoqligiga solishtirib aniqlanadi. 
8.5- rasm. 
Dala viskozimetri:
1 – 
etalon moylari solingan probirkalar; 
2 
– tekshirilayotgan moy 
so lingan probirka. 
Viskozimetrda 100°C haroratdagi qovushoqligi 4, 6, 10, 16 
va 22 mm
2
/s
 
ga teng bo‘lgan moylar solingan beshta probirka 
bor. Oxir gi probirkaga tekshiriladigan namuna solinadi. Barcha 
probirkalar metall gardish ichiga joylangan bo‘lib, har birining 
ichida po‘lat zoldir bor. Probirkalar yuqoridan tiqin bilan 
berkitilgan. Harorati etalon moynikiga tenglashishi uchun 
sinaladigan moy la boratoriya xonasida ma’lum vaqt tutib turilishi 
lozim. Oxirgi probirka tekshiriladigan moy bilan to‘ldirilib, tiqin 
bilan berkitiladi. Tekshiriladigan moy quyilgan probirkadagi 
havo pufakchasi etalon namuna solingan probirkadagi kabi 
bo‘lishi lozim. Barcha zoldirlar pastga tushgach, viskozimetr 
180° burib qo‘yiladi va zoldirlarning tushishini kuzatgan 
holda sinalayotgan namunaning qovushoqligi qaysi moynikiga 
yaqinroq ekanligi aniqlanadi. Taj’riba ikki-uch marta tak-
rorlanadi. Agar tekshirilayotgan moydagi zoldir uchinchi 
probirkadagi zoldir tezligi bilan tushsa, bu hol moyning 100°C 
dagi qovushoqligi taxminan 10 mm
2
/s li yozgi moy ekanligini 
bildiradi.