Avtomobil elektr jihozlarini ishlatish, diagnostika qilish va

Akkumulator batareyasi elektroliti zichligini iqlim
sharoitiga moslashtirish
Iqlimi turli bo‘lgan mintaqalar
(yanvar oyining o‘rtacha
harorati, °C da)
Yil fasli
25 °C ga keltirilgan
elektrolit zichligi,
kg/m
3
. da
Juda sovuq (–50 ... –30)
Qishda
1,37∙10
3
Yozda
1,27∙10
3
Sovuq (–30 ... –15)
Yil davomida
1,29∙10
3
Mo‘tadil (–15 ... –4)
Yil davomida
1,27∙10
3
Issiq (–4 ... +4)
Yil davomida
1,25∙10
3
Issiq va nam (+4 ... +6)
Yil davomida
1,23∙10
3
E s l a t m a :  elektrolit zichligi jadvalda keltirilgandan 10 kg/m
3
.ga
farq qilishiga yo‘l qo‘yiladi.
Quruq zaryadlangan akkumulatorlarga elektrolit quyilgandan
2 soat keyin elektrolit zichligi tekshiriladi. Agar shu vaqt davomida
elektrolit zichligining pasayishi 0,3∙10
3
kg/m
3
.dan oshmasa, bu
akkumulatorlar batareyasini to‘g‘ridan to‘g‘ri ishlatish mumkin.
Agar zichlikning pasayishi 0,3∙10
3
kg/m
3
.dan ortiq bo‘lsa,
bunday akkumulatorlarni ishga tushirishdan avval, albatta,
zaryadlash va elektrolit zichligini belgilangan qiymatgacha
yetkazish zarur.
«O‘zDAEWOOavto» avtomobillariga o‘rnatilgan akkumulatorlar
batareyasini ishlatishning o‘ziga xos tomonlari. «O‘zDAEWOOavto»
avtomobillarining barchasiga xizmat ko‘rsatilmaydigan akku-
mulatorlar o‘rnatilgan bo‘lib, ularning umumiy qopqog‘i germetik
yopilgan holda tayyorlangan. Ish jarayonida batareyada oz miqdorda
hosil bo‘ladigan gazlarni tashqariga chiqarib yuborish uchun
qopqoqning yon tomonida ikkita shamollatish tuynugi qoldirilgan.
«O‘zDAEWOOavto» avtomobillarini ishlatish bo‘yicha yo‘riqnoma
hamda xalqaro standartlarga (DIN, ETN, SAE, ÃÎÑÒ) ko‘ra, za-
monaviy akkumulatorlar ikki muhim ko‘rsatkich bilan tavsiflanadi:

---

20
a) zaxira sig‘im;
b) sovuq aylantirish toki.
Zaxira sig‘im. Akkumulatorlar batareyasining zaxira sig‘imi
generator ishdan chiqqanda, avtomobilning kechasi yoritish mos-
lamalari minimal darajada ulangan holda qancha vaqt harakat-
lanishi mumkinligini belgilaydi. Zaxira sig‘imning o‘lchov birligi
muhim bo‘lib, u atrof-muhit harorati 27°C bo‘lganda, to‘la zaryad-
langan batareyani 25 A tok bilan razryad qilinganda, uning qis-
qichlaridagi kuchlanishning 10,5 V gacha pasayishiga ketgan
vaqt bilan aniqlanadi.
Sovuq aylantirish toki. Bu ko‘rsatkich akkumulatorlar bata-
reyasining atrof-muhit harorati past bo‘lgandagi elektr sig‘imini
tavsiflaydi. Sovuq aylantirish toki atrof-muhit harorati —18°C
bo‘lganda, akkumulatorlar batareyasi 30 soniya davomida qis-
qichlaridagi kuchlanishning 7,2 V gacha pasayganda bergan mak-
simal tok kuchi bilan belgilanadi. Startyor valida avj oldiriladigan
burovchi moment qiymati akkumulatorlar batareyasining sovuq
aylantirish tokiga bevosita bog‘liq bo‘ladi.
«O‘zDAEWOOavto» avtomobillariga o‘rnatilgan xizmat ko‘rsa-
tilmaydigan akkumulatorlarning qopqog‘iga elektrolit zichligini
ko‘rsatuvchi indikator joylashtirilgan. Batareyaning holatiga ko‘ra,
indikator quyidagi ko‘rsatkichlarga ega bo‘lishi mumkin:
1. Indikator qora rangda bo‘lib, o‘rtasida yashil nuqta bor —
batareya zaryadlangan va ishlatishga tayyor.
2. Indikator qora rangda, yashil nuqta yo‘q — akkumulator
razryadlangan. Uni avtomobildan yechib zaryadlashga qo‘yish za-
rur. Bundan tashqari, generator va kuchlanish rostlagichlari me’yo-
rida ishlashini ham tekshirish kerak.
3. Indikator rangsiz yoki och sariq rangda — bu akkumu-
latordagi elektrolit sathining kamayib ketganligi va uning nosozligi
haqidagi belgidir. Akkumulator, generator va kuchlanish rostla-
gichi belgilangan tartibda tekshirilishi lozim.