Avtomatika asoslari va ishlab cнiqarisн jarayonlarini avtomatlasнtirisн

                                                      ∆F = ήh,                                                       (2.15) 
 
Bu yerda,  ή- suyuqlikning solishtirma og‘irligi. 
 
Qo‘ng‘iroqchali tizimlarda  bosimlar farqi   ∆F = F1 – F2  qo‘ng‘iroqchani 
aralashuvini  hosil  qiladi  va  natijada      F1  bosimni    aniqlash  imkoniyati  tug‘iladi. 
Gidostatik  tizimlarda  xalqali  tarozili  kameraning  burilish  burchagi  bosimlar  farqi   
∆F = F1 – F2 ga proportsional bo‘ladi. 
 
2.18-rasm.  Suyuqlikli bosim datchiklarining turlari: 
a – U-shaklli;  b – qo‘ngiroqchali;  v – gidrostatik,gg – membranali,  d – silfonli,  
e – manometrik trubkali. 

---

 
36 
 
 
Suyuqlikli bosim datchiklari  aniq va bir me’yorda ishlashi bilan bir qatorda  
ularning  ishlatish  noqulayliklari  (kichik  oraliqlarda  o‘lchash  sharoitlari,  faqatgina 
vertikal holatda ishlashi, katta o‘lchamlarga ega bo‘lganligi kabilar) sababli oxirgi 
paytlarda ularni o‘rnini takomillashgan datchiklar egallamoqda. 
 
Membranali  datchiklarda  (2.18,a-rasm)  elastik  plastina  (membrana)  nazorat 
qilinayotgan  muhit  bosimi  ta’sirida  bo‘ladi  va  kontaktli  tizim  bilan  mustaxkam 
bog‘langan  shtokka  ta’sir  ko‘rsatadi.  Bunday  turdagi  datchiklar  sodda  tuzilishi, 
puxtaligi, o‘lchovlarni yetarlicha aniqlik bilan o‘lchashi sababli ularni qo‘llash yil 
sayin ko‘payib bormoqda.    
 
Silfonli 
datchiklar 
(2.18,b-rasm) 
egiluvchan 
materialdan 
yasalgan 
gofrirovanli  yupqa  devorli  trubkadan  tashkil  topgan  bo‘ladi.  Tashqi  va  ichki 
bosimlar  farqini  unga  ta’sir  qilayotgan  kuch  hosil  qiladi.  Bu  kuch  ta’sirida 
silfonning  cho‘zilishi  va  qisilishi  hosil  bo‘ladi.  Silfonning  bo‘sh  uchini  siljishi 
ko‘rsatgich strelkasi va harakatlanuvchan kontaktlari  orqali amalga oshiriladi.