Avtomatika asoslari va ishlab cнiqarisн jarayonlarini avtomatlasнtirisн

                                   Iu = a (P1 – P2) = aP,    
 
                                (2.16) 
Bosim o‘zgarishi  ∆R (N/m ) va sarf Q (m /s)  orsidagi bog‘lanish quyidagi 
tenglik bilan ifodalanadi: 

---

 
37 
Q =αs Sp·α·



g
2
,
0
                                      (2.17) 
 
Bu  yerda: 
Sp
-diafragma  teshigi  yuzasi,m
2
;     
αs
 
–  sarf  koeffitsienti;                       
α
-proportsionallik  koeffitsienti; 
∆P
-bosim  o‘zgarishi  N/m
2
; 
  g
-erkin  tushish 
tezlanishi,m/s
2
; 
ή
-muhitning zichligi,kg/m
3
. 
 
2.19-rasm. Sarf datchiklari: 
a – drossel-diafragmali; b – vertikal qanotli tezlik, 
 v – spiral-qanotchali. 
 
 
Sarfni  o‘lchovchi  tezlik  datchiklari    suv,  suyuq  yoqilg‘i,  gaz  va  boshqa 
moddalarni aniqlash schyotchiklarida qo‘llanilib kelinmoqda. 
 
Vertikal  qanotli  tezlik  datchiklarida    (2.19,  b-rasm)  ular  orqali  o‘tadigan 
suyuqlik  vertushkani    2  aylanishiga  sababchi  bo‘ladi.  Bunda  oqim  tezligiga 
propotsional bo‘lgan aylanish chastotasi quyidagicha bo‘ladi: 
                                    n = av = aQ/S,                                                        (2.18) 
 
bu yerda    a – proportsionallik koeffitsienti, ayl./min; 
                           v – cuyuqlik tezligi,m/s   
                           Q – suyuqlik sarfi, m
3
/s;           
                            S – datchikning ishchi yuzasi, m
2
. 
 
Spiral  vertushkali  datchiklar  (2.19,v-rasm)  suyuqlikni  katta  sarflarini 
aniqlashda  ishlatiladi.  Bunday  turdagi  datchiklar  boshqa  turdagi  datchiklardan 
farqli  o‘laroq  truboprovodlarning  notekis  joylarida  ham  ishlash  qobiliyatiga  ega. 

---

 
38 
Spiral  vertushkaning  aylanish  chastotasi    n  (ayl./s)  sarfga    Q  (m  /s)  to‘g‘ri 
proportsional va qanot qadamiga   l (m) teskari proportsional bo‘ladi: