Avtomatika asoslari va ishlab cнiqarisн jarayonlarini avtomatlasнtirisн

17.7 - rasm.  Hozirgi kunda paxta sanoatimizda qo‘llanilib kelayotgan 
jinlash tsexi (a) va DP-130 rusumli arrali jin mashinasining (b) umumiy 
ko‘rinishi. 
 

---

 
181 
 
 
17.8.-rasm. DP-130 arrali jinlash uskunasining printsipial-elektr sxemasi. 
Sxemada  ikki  xil  boshqaruv  rejimi,  ya’ni  qo‘lda  va  avtomatik  boshqarish 
ko‘zda tutilgan. Bir rejimdan ikkinchi rejimga o‘tish universal almashlab ulagich 
orqali  amalga  oshiriladi.  Qo‘lda  boshqarish  uchun  rubilnik  R  va  Al,  A2,  A3 
ulagichlari  ulanadi  va  AU  almashlab  ulagich  qo‘l  «K»-K4  rejimiga  o‘tkaziladi. 
Bunda  AU  ning  2-4-6  kontaktlari  ulanadi  va  KN1-  KN4  knopkalariga  bosib  x.ar 
bir motorni aloxida, bir-biriga boglik bo‘lmagan xolda, ishga tushirish va to‘xtatish 
mumkin.  
Jin,  avtomatik  rejimda  ishlaganda,  almashlab  ulagich  AU  avtomat-  «A» 
holatiga o‘tkaziladi. Bunda AU ning 1-3-5 kontaktlari ulanadi va oralik relesi 0R1 
tok  olib  kontaktor  K1  zanjiridagi  kontaktini  yopadi.  Uz  o‘rnida  kontaktor  K1  tok 
oladi va uz kontaktlari bilan ulik shneki motori Ml ni ishga tushiradi. Oralik relesi 
OR2  esa  uz  kontakti  bilan  kontaktor  K2  zanjirini  ulaydi,  K2  esa  arrali  tsilindr 
yuritmasi  motori  M2  ni  tarmoqqa  ulaydi.  Mashinani  to‘xtatish  uchun  umumiy 

---

 
182 
knopka  KN  ga  bosiladi.  Ekstren  to‘xtatish  uchun  arrali  tsilindr  elektro-dinamik 
to‘xtatish qurilmasi bilan jixozlangan. 
Jinning  xom  ashyo  kamerasini  arrali  tsilindrdan  ajratib  quyish  kerak 
bo‘lganda,  KNZ  knopkaga  bosib  motor  MZ  ni  ishga  tushirish  orqali  amalga 
oshiriladi.  Jin  ta’minlagichi  eng  oxirida  ishga  tushiriladi.  Buning  uchun  KN4 
knopkasi  bosiladi  va  kontaktor  K4  tok  olib,  uz  kontaktlari  bilan  ta’minlagich 
motori M4 ni tarmoqqa ulaydi. Sxemada V1 -V5 uzgichlari yordamida xavfsizlik 
blokirovkalari qo‘llanilgan.