Avtomatik boshqarish va rostlash nazariyasi asoslari

1.3.2. Statsionar va nostatsionar sistemalar
Barcha parametrlari vaqtga bogiiq boim agan sistema 
statsionar
sistema
deyiladi. Nostatsionar sistemaning ba’zi parametrlari vaqtga 
bogiiq boiib, ular vaqt bo‘yicha funksiyalar deyiladi. Bu sistemalami 
matematik tavsiflaganda diflferensial tenglamaning ba’zi koeffitsiyentlari 
vaqtga bogiiq boiadi. Statsionar sistemalardan farqli oiaroq nostatsio- 
nar sistemalaming tashqi ta'sirga reaksiyasi ushbu ta’siming qo‘yilish 
momentiga bogiiq boiadi.
Nostatsionar sistemaning yaqqol misoli sifatida raketaning boshqa- 
rish sistemasini ko'rsatish mumkin, bu holda raketaning massasi vaqt 
bo‘yicha o‘zgaruvchan boiadi.
1.3.3. Uzluksiz va diskret ishlovchi sistemalar
Uzluksiz ishlovchi sistema yoki uzluksiz sistema faqat uzluksiz 
ishlovchi zvenolardan iborat, ya’ni bu zvenolaming chiqish katttaligi
20
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

kirish kattaligining uzluksiz o‘zgarishiga mos ravishda uzluksiz 
o ‘zgaradi.
Diskret ishlovchi sistema - tarkibida hech boimaganda bitta diskret 
ishlovchi zvenoga ega boigan sistemadir. Diskret ishlovchi zveno deb 
chiqish kattaligi kirish kattaligi uzluksiz o‘zgarganda ham pog'onali 
(diskret) o‘zgaruvchi sistemalarga aytiladi.
1.3.4. Adaptiv va noadaptiv sistemaiar
Adaptiv, yoki moslashuvchan sistemalar tashqi muhit sharoitlari 
o‘zgarishlariga moslashish qobiliyatiga ega bo‘lib, shu bilan birga taj- 
riba to'plab borishi bilan o‘z ishini yaxshilab boradi.
Noadaptiv, yoki oddiy sistemalar bunday qobiliyatga ega bo'lmaydi. 
Ular o'zgarmas holda biror rejimga moslangan bo‘lib, agar biror sa- 
babga ko‘ra tashqi ish sharoitlari o‘zgarsa, berilgan boshqarish sifatini 
saqlab qolish uchun oddiy sistemani inson faktori orqali sozlash zarur 
bo'ladi. Adaptiv sistemalarda bu operatsiya boshqarish qurilmasining 
o‘zi orqali avtomatik ravishda amalga oshiriladi.
Adaptiv ABS laming qo'llanish sohasi - ishlash xossalari va sharoitlari 
yetarli darajada ma'lum bo'lmagan obyektlami boshqarishdan iboraL