Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
KIMYOVIY REAKSIYALARNING YO’NALISHI
Yakubova Azimaxon Allaberdiyevna, o’qituvchi
Farg’ona shahar 28-maktab
[e-mail]
Annotatsiya:
Barcha kimyoviy jarayonlar issiqlik chiqishi yoki yutilishi bilan ro’y beradi. 
Ushbu maqolada kimyovit reaksiyalar yo’nalishi aks etgan.
Kalit so’zlar:
Issiqlik effekti, kimyoviy reaksiyalar, energetik jarayonlar.
Issiqlik effekti ko’rsatilgan reaksiya tenglamalari termokimyoviy tenglamalar deb ataladi.
Reaksiyaning issiqlik effekti moddalarning tabiatiga, agregat holatiga va sharoitga bog’liq. Re
-
aksiyalarning issiqlik effektlari bir xil standart sharoitda o’rganiladi.
Standart sharoit deganda 298 K (25
0
S) harorat va 101,325 kPa bosim tushuniladi. Ter
-
mokimyoviy tenglamalarda moddalarning agregat holatlari ko’rsatilib, bunda kasrli koeffit
-
sientlar ham ishlatish mumkin:
Termokimyoning asosi G.I.Gess qonunidan iborat bo’lib, u quyidagicha ta’riflanadi: Reaksi
-
yaning issiqlik effekti reaksiyada ishtirok etuvchi moddalarning boshlang’ich va oxirgi holatlari-
gagina bog’liq bo’lib, jarayonni qaysi usulda olib borishga bog’liq emas.
Bu jarayon ikki bosqichda amalga oshirilishi mumkin. Uglerod grafit holatidan CO gacha 
oksidlanishi va ikkinchi bosqichda CO ning CO
2
gacha oksidlanishi:
Bu yerda dastlabki va oxirgi moddalarning holatlari bir xil bo’lgani uchun:
Tajribalar jarayonida ΔH
1
va ΔH
2
juda oson aniqlanishi mumkin. ΔH
3
esa Gess qonuni asosida 
hisoblab topiladi:
Reaksiyaning issiqlik effekti sistema ichki energiyasi va entalpiyasi o’zgarishi natijasidir.
Sistemaning ichki energiyasi uning barcha energiyalari yig’ndisi bo’lib unga moddani tashkil 
etgan atom va molekulalarning ilgarilanma, aylanma harakatlari hamda yadro va elektronlarning 
energiyalari va hokazo barcha energiyalar kiradi. Ichki energiyaning mutlaq qiymatini o’lchab
bo’lmaydi, faqat uning o’zgarishi (ΔU) ni o’lchash mumkin. Termodinamikaning I qonuniga 
muvofiq sistemaning ichki energiyasi atrof muhit bilan issiqlik almashinuvi bo’lguniga qadar 

---

211