|
Август 2020 10-қисм
Тошкент
BOSHLANG’ICH SINFLARDA MEHNAT DARSLARINING MAQSAD VA
VAZIFALARI
Muhitdinova Munisa Nugmanovna
Toshkent shahar Uchtepa tumani
81-sonli maktabining boshlang’ish sinf
Texnologiya fani o’qituvchisi
Annotatsiya:
Boshlang’ich sinflardagi mehnat ta’limi tarbiyasi va ma’lumoti, maktabdan
mehnat asosini namoyon bo’lishi va uning o’zagi bo’lib, o’zaro yordam ko’rsatish, estetika va
jimoniy rivojlanish jarayonidagi mehnat kuchi jihatlarini qamrab oladi.
Kalit so’zlar:
Boshlang’ich sinf, mehnat ta’limi, tarbiya, maktab, o’qituvchi, rahbar, o’quvchi.
“Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimovning Respublika Oliy Majlisining IX sessiya-sida
so’zlagan nutqida boshqa ta’lim turlari qatori umumiy o’rta ta’lim maktablari, ayniqsa
boshlang’ich sinflar faoliyati ham jiddiy tanqid ostiga olingan edi. Bunda asosiy jihat maktab
boshlang’ich sinflarida kasbga qiziqtirish va mehnat ko’nikmalari shakllanmay qolayotganligi
yigit qizlarimiz o’z qobiliyatlari, istaklari ijodiy va mehnat moyillik-lariga monand holda hayot
yo’llarini belgilab olishda qiyinchiliklar sezi-layotganligi ta’kidlangan va shu bilan birga umumiy
o’rta ta’lim tizimini isloh qilish bilan bog’liq vazifalar belgilab olingan edi”.
Mehnat ta’limi o’qituvchilari rahbarligida o’quvchilar tomonidan bajariladigan ishlar aqliy
va jismoniy harakatlar jarayonidan iborat bo’lib, yakuniy natijada ularning mehnat qurollari,
vositalari va jarayonlari haqidagi bilimlarni, hamda ma’lum sohadagi ishlab chiqarish mehnatini
bajarish uchun zarur amaliy ko’nikma va malakarni egallashlariga, ongli ravishda kasb tanlashga
jamiyat va shaxs farovonligini beruvchi shaxsiy sifatlarni va tafakkurlarini rivojlantirishga
qaratilgan o’quv fanidir.
Mehnat ta’limining mazmuni esa shu vazifalarga to’la bog’liqdir. Ya’ni shu vazifalarga ko’ra
belgilanadi. Masalan: ta’limni unumli mehnat bilan birga qo’shishni ta’minlash
zarurligi boshlang’ich sinfdagi o’qitishning mazmuni, jumladan mehnat ta’limi
mazmuniga qator talablar qo’yadi.
Boshlang’ich sinf o’quvchilarining faoliyatlari imkoniyatlariga qarab unumli mehnatni
o’z ichiga olishi kerak. Boshlang’ich sinf o’quvchilarining unumli mehnati ularning o’quv
faoliyatlariga tortilgan va qo’shilib ketishi kerak. Maktab boshlang’ich ta’limi ishlab chiqarish
malakasini berish bilan tugallanishi kerak. Boshlang’ich sinflarda o’quvchilarning amaliy
faoliyatlariga asosiy e’tibor beriladi. Bunga o’quv vaqtining 80-85 % ajratiladi. Mehnat
topshiriqlarini bajarishda o’quvchilar ko’rsatmalar, qo’llanmalar,
materiallar, o’yinchoqlar, tabiiy materiallardan buyumlar tikadilar va yasaydilar. I-IV
sinflarda ustaxona mashg’ulotlari bilan mehnat darslarining bog’lanishi o’z xarakteriga ko’ra
bir tomonlamadir , ya’ni 1-4 sinflardagi mehnat ta’limi mazmunini hisobga olgan holda tuzilishi
kerak . Mehnat ta’limining metodikalaridan biri suhbat bo’lib, odatda mehnat ta’limi sharoitlarida
o’quv ko’rgazmasi bilan birgalikda amalga oshadigan tushuntirish tez- tez qo’llanadi. Hikoya va
tushuntirishga qator talablar qo’yiladi.
1. Mazmunning to’g’riligi. Boshlang’ich sinf o’quvchilariga aytiladigan o’quv rejasining
mazmunga mos kelishi va ilmiy asoslangan bo’lishi kerak.
2. Materialni o’zini oqlagan izchillikda bayon qilish. Avval o’quvchilarni tarkibiy qism-larga
(amalda yoki fikran) bo’lish, ularni o’rganish va unga chuqurroq qarash kerak.
3.Aniqlik va isbotlilik. Mehnat ta’limining mazmuni odatda o’quvchilar tanishadigan nazariy
qoidalarni va mehnat usullarini bajarish qoidalarini qisqa, ammo aniq va ishonchli asoslash
imkonini beradi.
4. Bayonni tushuntirib berish. Agar o’qituvchi o’zi bayon qilayotgan materialga loqayd
munosabatda bo’lsa, bu hol o’quvchilarga ham o’tadi va aksincha o’qituvchi mavzuni ta’sirchan
yo’sinda bayon qilsa, o’quvchilar bu mavzuni xotiralarida yaxshi saqlab qoladilar.
5. O’qituvchining nutq madaniyatini o’quvchilar tushuna oladigan bo’lishi kerak.
Mehnat ta’limi bo’yicha davlat talablari maktablarda mehnat ta’limiga yo’naltirishning
tayanch mazmuni hamda maktabni bitirgan o’quvchilarning mehnat ta’limi fanidan tayyorgarlik
darajasining me’yorlari bilan ifodalanadi. Mehnat ta’limi o’qituvchi rahbar-ligida o’quvchilar
115
Do'stlaringiz bilan baham: |
