Autekologiya – organizmning tashqi muhit bilan munosabatlari masalan, hayotiy sikli, muhitga moslanishdagi xulq atvori kabilarni o’rganadi. Abiotik muhit

Autekologiya – organizmning tashqi muhit bilan munosabatlari masalan, hayotiy sikli, muhitga moslanishdagi xulq atvori kabilarni o’rganadi.
Abiotik muhit – ekosistemaning abiotik muhitini notirik tarkibiy qismlar – klimatop va tirik organizmlar faoliyati natijasi hisoblangan tarkibiy qism – edafotop tashkil etadi.
Adadtatsiya – tirik organizmlarning muayyan yashash muhitida yashashi va ko’payishini ta’minlovchi belgi yoki belgilar yig’indisi. Masalan , baliq tanasining suyri shakli ularning suv muhitida harakatlanishini yengillashtirsa ,
suvsiz muhitda o’suvchi o’simliklar barglarida ( aloe) yoki poyasida (kaktus) suv to’plashga moslashgan.
Aerenxima – suvda kislorod miqdorining tanqisligiga moslashish mexanizmi sifatida o’simlik organlarida havo bilan to’lgan to’qima.
Anemofil – (yunoncha “anemos” – shamol, “filiya”- yaxshi ko’raman ). Shamol yordamida changlanadigan o’simliklar. Shamol transpiratsiya jarayonini tezlashtiradi va o’simliklarning changlanishida kata ahamiyatga ega.
Anemoxor – meva va urug’lari shamol yordamida tarqaladigan o’simliklar.
Abiotik omillar – tirik organizmlarning hayot faoliyati va tarqalishiga ta’sir qiladigan anorganik tabiatning tarkibiy qismlari sanaladi.
Abiotik omillar 4 guruhga bo’linadi: iqlim omillari, edafik omillar, topografik omillar, fizik omillar.
Antropogen omillar – inson faoliyati bilan bog’liq omillar. Masalan, atrof muhitning ifloslanishi, hayvon va baliqlarni ovlash, o’rmonlarmi kesish, yerga ishlov berish, foydali qazilmalarni qazib olish.
Antagonistik (antibioz) yoki salbiy munosabatlar – o’zaro munosabatlar tufayli bir populatsiyadagi individlar soni qanday o’zgarishidan qat’iy nazar, ikkinchi populatsiyadagi individlar soni kamaysa, bunday munosabatlar salbiy yoki antagonistik munosabatlar deyiladi.
Antibioz munosabatlarga o’zaro raqobat, parazitizm, yirtqichlik, amensalizm kabi munosabat shakllari kiradi.
Amensalizm – o’zaro biotik munosabat turi bo’lib, bu munosabatda bir turning faoliyati ikkinchi turga salbiy ta’sir ko’rsatadi, salbiy ta’sir ko’ratayotgan organizmning o’zi esa bu munosabatdan foyda ham, zarar ham ko’rmaydi. Masalan, yorug’sevar o’t o’simliklar baland daraxtlar soyasida o’sganda yorug’lik yetishmasligi tufayli rivojlanishdan orqada qoladi. Daraxtlar esa bu munosabatdan foyda ham, zarar ham ko’rmaydi. Mog’or zamburug’lari esa tashqi muhitga antibiotiklar ishlab chiqarib, bakteriyalarning o’sishini va ko’payishini to’xtatib qo’yadi.