Auditorliq xizmetinin’ rawajlaniw basqishlari Reje: Kirisiw 1 Auditorliq xizmetinin’ rawajlaniw boyinsha Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń qarari

Auditorliq xizmetinin’ rawajlaniw basqishlari


Reje:
Kirisiw
1 Auditorliq xizmetinin’ rawajlaniw boyinsha Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń qarari
2.Auditorlik shólkemlerine qoyilatug’in talaplar talaplar
Juwmaqlaw
A’debiyatlar


Kirisiw
Ekonomikanı erkinlestiriw hám respublikamızda bazar ekonomikası tiykarların bekkemlewge jóneltirilgen reformalami tereńlestiriw sharayatında bank-finans sisteması hám jeke isbilermenlik sektorı turaqlılıǵındı támiyinleytuǵın audit sisteması zárúrli áhmiyetke iye boladı. Zero, ǵárezsiz xojalıq jurgiziwshi subyektlar iskerligin nátiyjelililik hám ónimlilik kórsetkishlerine tiykarınan bahalaw, kárxanalar basqarıw hám finanslıq iskerligi menen baylanıslı mashqalalı máseleler maydanınan tıyanaqlı usınıs hám de jónelis beriwde zamanagóy ǵárezsiz auditning xızmeti kútá úlken. Bul bolsa milliy ekonomikanıń jeke sektorı rawajlanıwında, sonday-aq, jeke isbilermenlik hám finanslıq munasábetlerin qollap -quwatlash hám de bekkemlewde úlken áhmiyetke iye

1 Auditorliq xizmetinin’ rawajlaniw boyinsha Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń qarari

Ótken jıllarda mámleketimizde auditning normativlik-huqıqıy hám stilistik bazası qáliplestirildi, sonıń menen birge, auditorlik iskerligin litsenziyalawdıń ápiwayılastırılgan hám múddetsiz sisteması engizildi, bul auditorlik xızmetlerin bazarınıń qáliplesiwine hám jergilikli auditorlik shólkemleri auditorlik kompaniyalarınıń iri xalıq aralıq tarmaqlarına kiriwin támiyinlewge múmkinshilik jarattı.

Usınıń menen birge, qatar máseleler hám kemshilikler auditorlik iskerliginiń jáne de rawajlanıwına, basqarıwǵa tiyisli qararlardı qabıllaw hám korporativ basqarıw sapasın asırıw ushın auditorlik xızmetleriniń áhmiyetin asırıwǵa tosqınlıq jasap atır, atap aytqanda :

• 
  birinshiden, auditorlik shólkemlerine isenim dárejesi tómen, sonıń menen birge, auditorlik tekseriwine finanslıq esabattıń shınlıǵın tastıyıqlawdıń kepilligi emes, bálki artıqsha hám málel keletuǵın basqarıw tártip-dástúr retinde qaralıp atır ;
  

• 
  ekinshiden, auditorlik shólkemlerin tańlap alıw boyınsha ámeldegi sheklewler hám tańlawlar ótkeriw ámeliyatı kóbinese insapsız, sonday-aq, baha boyınsha insapsız básekin keltirip shıǵaradı, bunıń áqibetinde auditorlik xızmetlerin sapası hám auditorlik juwmaqlarınıń shınlıǵı pasaymoqda;
  
• 
  úshinshiden, auditorlarni arnawlı tayarlaw hám olardıń mamanlıǵın asırıwdıń ámeldegi sisteması júzeki kóriniske iye bolıp, professional tayarlıqtıń hám auditorlik xızmetlerin sapasınıń zárúrli dárejesin, sonday-aq, auditorlik iskerliginiń xalıq aralıq standartlarına sáykesligin támiyinlamayapti, bul bolsa auditor kásipi orınınıń tómenlewine alıp kelip atır ;
  
• 
  tórtinshiden, auditorlik shólkemleri jumısı sapasın sırtqı baqlawdıń nátiyjeli sisteması joq, bul litsenziyalaytuǵın organdıń huqıqıy tásir ilajları sheklengeni sharayatında sapasız auditorlik xızmetlerin kórsetiw hallarına hám auditorlarning insapsız minez-qulqlarına salıstırǵanda operativ ilaj kóriw imkaniyatın bermeyapti;
  
• 
  besinshiden, auditorlik iskerliginiń milliy standartları hámme tarepinen tan alınǵan xalıq aralıq audit standartlarına tolıq uyqas emes, bul bolsa shet el investorlarda jergilikli kárxanalar finanslıq esabatlarınıń shınlıǵın túsiniw kónlikpesiniń qáliplesiwin támiyinlamayapti.
  

Auditorlik xızmetlerin bazarınıń rawajlanıwı ushın sharayatlardı jáne de jaqsılaw hám auditorlik iskerligin tártipke salıwda xalıq aralıq standartlarǵa muwapıq zamanagóy jantasıwlardı engiziw maqsetinde:

1. Ózbekstan Respublikası Bas ministriniń orınbasarı - Ózbekstan Respublikası finans ministri D. A. Qoshqarov auditorlik iskerligin rawajlandırıwdıń tómendegi ústin turatuǵın baǵdarların ámelge asırıwdı támiyinlasin:

• 
  auditorlik iskerligi tuwrısındaǵı nızam hújjetlerin jetilistiriw, sonday-aq, xalıq aralıq standartlar tiykarında, auditorlik xızmetlerin sapasın asırıwǵa hám isbilermenler jámiyetshiliginiń auditorlik shólkemleri jumısı nátiyjelerine isenimin qollap-quwatlawǵa qaratılǵan auditorlik shólkemleri jumısı sapasın sırtqı baqlawdıń tásirli sistemasın qáliplestiriw;
  
• 
  jaslardı auditorlik kásipine qosıw, atap aytqanda, professional jámiyetlik birlespeleriniń tiyisli joqarı tálim mákemeleri menen aktiv sherikligin támiyinlew;
  
• 
  auditorlik shólkemleriniń xalıq aralıq auditorlik tarmaqlarına qosılǵanlıq dárejesin asırıw, sonday-aq, auditorlik shólkemlerin, auditorlarni auditning xalıq aralıq standartların qóllaw máselelerinde aktiv stilistik tárepten qollap-quwatlawdı shólkemlestiriw;
  
• 
  auditorlar respublika jámiyetlik birlespeleriniń xalıq aralıq audit standartların belgileytuǵın xalıq aralıq shólkemler menen óz-ara sheriklik qılıw, bul standartlardı qóllaw salasında jáhándıń aldıńǵı tájiriybesin ǵalabalastırıw boyınsha iskerligin aktivlestiriw.
  

2. Ózbekstan Respublikasında auditorlik iskerligin jáne de rawajlandırıw boyınsha ilajlar jobası qosımshaǵa muwapıq tastıyıqlansin.
Ózbekstan Respublikası Finans ministrligi (v. Pak), Ádillik ministrligi (N. Jo'rayev), Ekonomika ministrligi (M. Xatkeryev), Mámleket salıq komiteti (B. Musayev), Tashkent finans institutı (Ol. Azizov) hám auditorlarning respublika jámiyetlik birlespeleri basshıları moynına Ilajlar rejesiniń waqıtında hám sapalı atqarılıwı maydanınan jeke juwapkerlik júklensin.
3. 2019 -jıldıń 1-yanvarınan baslap sonday tártip ornatilsinki, oǵan muwapıq :
kommerciya shólkemi, eger ol haqqındaǵı informaciya Isbilermenlik subektleriniń birden-bir mámleket reyestriga kiritilgen sáneden baslap úsh ay dawamında auditorlik iskerligin ámelge asırıw ushın litsenziyaǵa iye bolǵan auditorlik shólkemleri reyestriga kiritilmegen bolsa, óz atında “auditorlik shólkemi” sózlerinen paydalanıwǵa haqılı emes;

• 
  auditorlik iskerligin ámelge asırıw ushın litsenziya litsenziatga barlıq túrdegi auditorlik tekseriwlerin ótkeriw huqıqın beredi;
  
• 
  auditorlik shólkeminiń ustav kapitalı auditorlik shólkemi iskerligin ámelge asırıwda tikkeley paydalaniletuǵın buyım-múlkten,
  
• 
  sonday-aq, pul qarjlarınan qáliplestiredi;
  
• 
  auditorlik shólkemi tiykarǵı jumıs jayı esaplanǵan auditorlarning
  
• 
  eń kem sanı keminde tórt dana shtat daǵı auditordan ibarat boladı ;
  
• 
  áyne bir xojalıq jurgiziwshi subyektning auditorlik tekseriwi izbe-iz jeti jıldan artıq bolmaǵan múddette ótkeriledi;
  

Ózbekstan Respublikası Finans ministrligi tárepinen auditorlarning respublika jámiyetlik birlespeleri menen birgelikte hár úsh jılda keminde bir ret auditorlik shólkemleri jumısınıń sapası sırtqı qadaǵalawdan ótkeriledi;

• 
  auditorlik shólkemleri ózleriniń veb-saytlarında yamasa auditorlar jámiyetlik birlespeleriniń veb-saytlarında ótkerilgen májburiy auditorlik tekserisleri tuwrısındaǵı informaciyanı xojalıq jurgiziwshi subyektning identifikaciya maǵlıwmatların hám auditorlik juwmaǵın kórsetken halda daǵaza etedi.
  

Iskerlik júrgizeip atırǵan auditorlik shólkemleri 2019 -jıldıń 1-apreliga shekem usı qararda belgilengen shtat daǵı auditorlarning eń kem sanı tolıq toltırılıwın támiyinlasin.
4. 2019 -jıl 1-yanvardan :

• 
  auditorlik shólkemleri ustav kapitalınıń eń kem muǵdarına tiyisli;
  
• 
  auditorlik shólkemleri basshılarınıń attestatsiyadan ótiwi boyınsha ;
  
• 
  ustav kapitalında mámleket aksiyaları (úlesleri) kompleksi 50 procentten artıq bolǵan kárxanalarda sırtqı auditni ótkeriw ushın auditorlik shólkemin Ózbekstan Respublikası Jekelestirilgen kárxanalarǵa kómeklesiw hám básekin rawajlandırıw mámleket komiteti hám Finans ministrligi tárepinen belgilenetuǵın dizim ishinen tańlaw tiykarında tańlaw tuwrısındaǵı talaplar biykar etińsin.
  

5. Belgilensinki, 2020 -jıl 1-yanvardan :

a) esap beriw jılı juwmaǵı boyınsha tómendegi shártlerden bir waqtıniń ózinde ekewine juwap bergen kommerciya shólkemleri de hár jılı májburiy auditorlik tekseriwinen ótiwi kerek:

• 
  aktivlerdiń balans ma`nisi eń kem is haqısınıń 100 mıń ese muǵdarınan artıq bolsa;
  
• 
  ónimlerdi (islerdi, xızmetlerdi) realizatsiya etiwden tushum
  
• 
  eń kem is haqısınıń 200 mıń ese muǵdarınan artıq bolsa ;
  
• 
  xızmetkerlerdiń ortasha jıllıq sanı 100 kisiden artıq bolsa ;
  

b) auditorlik shólkemleri auditorlik iskerligin tek Xalıq aralıq buxgalterlar federatsiyasi tárepinen baspa etiletuǵın xalıq aralıq audit standartları tiykarında ámelge asıradı ;

v) májburiy auditorlik tekseriwlerin ótkeriwshi auditorlik shólkemleri jumısı sapasınıń sırtqı qadaǵalawı nátiyjeleri Ózbekstan Respublikası Finans ministrliginiń veb-saytında daǵaza etiledi.
6. Ózbekstan Respublikası Finans ministrliginiń Buxgalteriya esabı hám audit stilistikasi basqarması quramında tórtew shtat birliginen ibarat professional shólkemler menen óz-ara sheriklik qılıw hám auditorlik shólkemleri jumısı sapasın sırtqı qadaǵalawdan ótkeriw bólimi tashkil etilsin, soǵan uyqas túrde ministrlik oraylıq apparatı basqarıw xızmetkerleriniń sheklengen sanı asırilsin.

Ózbekstan Respublikası Finans ministrligi 2019 -jıldıń 1-iyuliga shekem Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesine buxgalterlar hám auditorlar jámiyetlik birlespelerin Finans ministrliginde akkreditatsiyadan ótkeriw rejimin engiziw hám auditorlik iskerligin litsenziyalawdı biykar etken halda auditorlik shólkemleriniń akkreditatsiyadan ótken jámiyetlik birlespelerine májburiy a'zoligini belgilew boyınsha usınıslardı kiritsin.

7. Ózbekstan Respublikası Finans ministrligi hám auditorlar respublika jámiyetlik birlespeleriniń tómendegilerdi názerde tutatuǵın usınısları maqullansin:

• 
  auditor ilmiy tájriybe sertifikatın daslep bes jıllıq múddetke beriw, náwbettegi múddetin on jılǵa uzaytırıw hám odan keyin múddetsiz dáwir beriw;
  
• 
  xalıq aralıq buxgalter sertifikatı ámeldegi bolǵanda auditor ilmiy tájriybe sertifikatın beriwdi hám ámel qılıw múddetin uzaytırıwdı, sonıń menen birge, 10 jıldan kem bolmaǵan úzliksiz auditor jumıs stajı ámeldegi bolǵanda auditor ilmiy tájriybe sertifikatınıń ámel etiwin múddetsiz dáwir uzaytırıwdı ilmiy tájriybe imtixanın tapsırmastán ámelge asırıw ;
  

“buxgalteriya esabı” hám “audit” qánigelikleri boyınsha magistr diplomına iye bolǵan auditor ilmiy tájriybe sertifikatın alıwǵa talabanlar ushın auditorlik shólkeminde bir jıldan kem bolmaǵan ámeliy jumıs stajına (sonday-aq, orındoshlik tiykarında ) ıyelew talabın ornatıw ;
8. Ózbekstan Respublikası Mámleket salıq komiteti tómendegilerdi támiyinlasin:
a) hár jılı 1-iyulga shekem májburiy auditorlik tekseriwinen ótken xojalıq jurgiziwshi subyektlar tuwrısında tómendegi informaciyanı óz veb-saytında jaylastırıw :

• 
  xojalıq jurgiziwshi subyektning identifikaciya maǵlıwmatları (salıq tólewshiniń atı hám identifikaciya nomeri);
  
• 
  auditorlik shólkeminiń identifikaciya maǵlıwmatları (atı, auditorlik iskerligin ámelge asırıw ushın litsenziyanıń sánesi hám nomeri);
  
• 
  auditorlik juwmaǵınıń nusqası ;
  

b) májburiy auditorlik tekseriwin ótkermegen xojalıq jurgiziwshi subyektlarga salıstırǵanda waqıtında sharalar kóriw;
v) tómendegiler boyınsha maǵlıwmatlar bazasın qáliplestiriw:

• 
  májburiy auditorlik tekseriwinen ótiwi shárt bolǵan xojalıq jurgiziwshi subyektlar tuwrısında ;
  
• 
  májburiy auditorlik tekseriwi ótkeriliwinen moyin tovlagan xojalıq jurgiziwshi subyektlar hám olardıń lawazımlı shaxslarına salıstırǵanda qollanılǵan finanslıq sanksiyalar tuwrısında.
  

9. Tashkent finans institutı Ózbekstan Respublikası Finans ministrligi, Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw Ministirligi menen birgelikte belgilengen tártipte buxgalteriya esabı hám audit salasındaǵı xalıq aralıq ámeliyattı úyreniw tiykarında:
2018/2019 oqıw jılı dawamında buxgalteriya esabı hám audit salasındaǵı oqıw jobaları hám programmalarınıń atqarılıwın kompleks analiz hám monıtorıń qilsin hám de olardı jáne de jetilistiriw hám oqıtıwdıń innovciyalıq usılların engiziw ilajların ko'rsin;

• 
  buxgalteriya esabı hám audit baǵdarları boyınsha oqıw joba hám programmalarına xalıq aralıq audit standartları hám xalıq aralıq finanslıq esabat standartları boyınsha pánlerdi kiritsin.
  

10. Ózbekstan Respublikası Finans ministrligi:
a) auditorlik iskerligin ámelge asırıw ushın litsenziyaǵa iye bolǵan auditorlik shólkemleri reyestrini Ózbekstan Respublikası Ádillik ministrligi janındaǵı Mámleket xızmetlerin agentliginiń maǵlıwmatlar bazası menen salıstırıwlaw arqalı isbilermenlik subektleri tárepinen óz firma atında “auditorlik shólkemi” sóz birikpesinen paydalanıwdıń nızamlılıǵın úyreniw boyınsha sistemalı jumıslar ámelge asırılıwın támiyinlasin;
b) Ózbekstan Respublikası Informaciya texnologiyaları hám kommunikatsiyaların rawajlandırıw ministrligi menen birgelikte 2019 -jıldıń 1-apreliga shekem múddette auditorlik shólkemleri hám de buxgalterlar hám auditorlarning respublika jámiyetlik birlespeleri menen óz-ara elektron sheriklikke mólsherlengen Ózbekstan Respublikası Finans ministrliginiń “Audit” programmalıq kompleksin islep shıǵıwdı támiyinlasin;
v) mápdar ministrlik hám keńseler, auditorlarning respublika jámiyetlik birlespeleri menen birgelikte 2019 -jıldıń 1-yanvarına shekem múddette Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesine tómendegiler boyınsha usınıslar kiritsin:

Ózbekstan Respublikası aymaǵında qóllaw ushın xalıq aralıq audit standartlarınıń waqıtında tán alınıwın támiyinlew maqsetinde Xalıq aralıq buxgalterlar federatsiyasi menen xalıq aralıq audit standartların jergilikli ámeliyatqa implementatsiya qılıw máseleleri boyınsha óz-ara sheriklikti rawajlandırıw ;

• 
  auditorlik iskerligi tuwrısındaǵı nızam hújjetlerin buzǵanlıq ushın basqarıw juwapkerlik ilajların kúsheytiw;
  

g) 2019 -jıldıń 1-yanvarına shekem iskerlik júrgizeip atırǵan hám usı qarar talaplarına juwap beretuǵın auditorlik shólkemlerine jańa úlgindegi auditorlik iskerligin ámelge asırıw ushın litsenziyalar beriwdi támiyinlasin;
d) Ózbekstan Respublikası Ádillik ministrligi hám Mámleket salıq komiteti menen birgelikte 2019 -jıldıń 1-aprelidan keyin usı qarar talaplarına juwap bermeytuǵın auditorlik shólkemleri litsenziyalarınıń ámel etiwin belgilengen tártipte tamamlaw ilajların ko'rsin;
e) Ádillik ministrligi, basqa mápdar ministrlik hám keńseler menen birgelikte eki ay múddette nızam hújjetlerine bul qarardan kelip shıǵıs ózgertish hám qosımshalar tuwrısında Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesine usınıslar kiritsin.
11. Usı qarardıń atqarılıwın baqlaw Ózbekstan Respublikasınıń Bas ministri A. N. Aripov hám Ózbekstan Respublikası Bas ministriniń orınbasarı - finans ministri D. A. Qoshqarov moynına júklensin.