Аудиторлик фаолияти тўғрисида

14.2. МОЛИЯВИЙ ҚЎЙИЛМАЛАРНИНГ ИЧКИ НАЗОРАТ ТИЗИМИ ҲОЛАТИ ВА БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИ
ТЕКШИРИШ
Молиявий қўйилмалар ҳисоби ва назорат тизими ҳолати тўғрисида дастлабки маълумотларни олиш учун пухта ўйлаб тузилган тестлар тизимига эга бўлиш лозим. Одатда, корхоналарда молиявий қўйилмалар бўйича операциялар унча кўп бўлмаган миқдорда амалга оширилади, шунинг учун барча операцияларни йўналишларга қараб ёппасига таҳлил қилиш мақсадга мувофиқдир. Қуйида молиявий қўйилмалар операциялари бўйича ички назорат тизими ва бухгалтерия ҳисоби ҳолатини баҳолаш учун намунавий тест саволлари келтирилган.
Тест синовларининг натижалари аудиторга аудит ўтказилаётган корхонада текширилаётган объектнинг ички назорат тизими ҳолатини тўғри баҳолашга ёрдам беради.
142
14.1.-жадвал Молиявий қўйилмалар ички назорат тизими ҳолати ва бухгалтерия
ҳисобини текширишга оид тестлар

т. р-	Савол мазмуни ёки ўрганилаётган объект	Жавоб мазмуни (текширув натижаси)	Бел-ги	Аудиторнинг хулоса ва қарорлари
1	2	3	4	5
А. Ички назорат
1	Молиявий қўйилмалар бўйича барча шартно-малар тўғри расмий-лаштирилганми ва мавжудми?	Барча шартнома-лар тўғри расмий-лаштирилган ва мавжуд, лекин ҳу-қуқшунос томони-дан имзоланмаган	Нз	Назорат қони-қарли, сабабла-рини аниқлаш лозим
2	Қимматли қорозлар сақланиши ва улар ҳақидаги маълумотлар ошкор этилмаслиги бўйича масъул бўлган шахслар белгиланган-ми?	Раҳбар буйруғи чи-қарилган	Н4	Буйруқ белги-ланган талаб-ларга жавоб бе-ради
3	Молиявий қўйилмалар ва улар тўғрисидаги маълумотлар сақла-ниши бўйича шароит-лар яратилганми?	Қимматли қоғозлар кассада сақланади, уларни расмий-лаштириш ва ҳуж-жатлар билан иш-лаш ҳуқуқи чега-раланган	Нз	Қимматли қо-ғозлар сақлани-шини таъмин-ловчи шароит-лар қониқарли
4	Молиявий қўйилма-ларни инвентарлаш ўз вақтида ва тўгри ўтказиладими?	Фақат йил охирида раҳбар буйруғи би-лан тайинланган комиссия томони-дан ўтказилади	Н2	Ёппасига инвен-тарлашни ўтка-зиш лозим. На-зорат қониқар-сиз
5	Молиявий қўйилмалар билан боғлиқ опера-цияларга рухсат бе-риш тартиби қандай?	Қарорлар дирек-торлар Кенгаши томонидан қабул қилинади ва фар-мойиш билан рас-мийлаштирилади	Нз	Ички назорат қониқарли. Иж-ро муддатлари-ни аниқлаш ло- зим
6	Молиявий қўйилмалар ҳисобга тўлиқ ва ўз вақтида кирим қили-ниши текширилади-ми?	Текширув танлаб олиб ўтказилади	Н2	Назорат тавак-калчилиги юқо-ри. Ёппасига текширув ўтка-зиш лозим

143

1	2	3	4	5
Б. Ҳисоб тизими
7	Молиявий қўйилмалар бўйича ягона ҳисоб сиёсати мавжудми?	Ҳа, мавжуд	Нз	Ҳисоб сиёсати тўғри тузилган-лигини текши-риш лозим
8	Молиявий қўйилмалар тегишли турларга тас-нифлаштириладими?	Ҳа, узоқ муддатли ва қисқа муддатли ҳамда бошқа тур-лари бўйича тас-нифланади	Нз	Тўғри тасниф-лаштирилганли-гини текшириш лозим
9	Молиявий қўйилмалар ҳисоби бўйича чизма-лар ишлаб чиқилган-ми?	Фақат ҳисобварақ-ларнинг ишчи ре-жаси ишлаб чиқил-ган, чизмалар йўқ	Н2	Ҳисобварақлар корреспондент-ланишида хато-лар бўлиши мумкин
10	Хўжалик операцияла-рини акс этиш учун ҳисобварақларнинг корреспондентланиши бўйича (0600, 5800-ҳисобварақлар гуруҳ-ларининг дебети ва кредити бўйича) наму-навий чизма ишлаб чиқилганми?	Иўқ, ишлаб чиқил-маган	Н2	Ҳисобварақлар корреспондент-ланишида хато-лар бўлиши мумкин
11	Молиявий қўйилма-ларнинг турлари бўй-ича баҳолаш тартиби белгиланганми?	Иўқ, белгиланмаган	"Ж"	Молиявий қўй-илмаларни ба-ҳолашда хато-лар бўлиши мумкин
12	Молиявий ҳисоботлар бўйича дастлабки, таҳлилий ва синтетик ҳисоб маълумотлари қайси муддатларда со-лиштирила ди ?	Ҳар чоракда со-лиштирилади	Н2	Ҳар ойлик маъ-лумотларда ха-толар содир этиш эҳтимоли баланд

Изоҳ. Н1- паст даража; Н2 - ўртачадан паст; Нз - ўртача; Н4 - юқори.