Аудитнинг технологияси

Аудиторлик текширувининг усуллари.

Аудиторлик текширувининг асосий усуллари қуйидагилардан иборат: амалда текширув, тасдиқлаш, ҳужжатли текширув, кузатув, сўров, механик аниқлигини текшириш, таҳлилий тестлар, мунтазам қараб чиқиш, ўрганиб чиқиш, махсус текширув, муқобил текширув ва бошқалар.
Аудитор томонидан моддий активлар (ишлаб чиқариш заҳиралари, пул маблағлари, қимматли қоғозлар, асосий воситалар ва бошқалар)ни кўриб чиқиш ёки санаш, инвентарлаш амалдаги текширув деб тушунилади.
Тасдиқлаш – маълумот (масалан, дебиторлик қарзи бўйича) аниқ эканлигини тасдиқлаш учун мижоздан ёки учинчи шахсдан ёзма жавоб олишдир.
Ҳужжатли текширув – ҳужжатлар ва ёзувларни текшируви. Амалиётда аудиторлар томонидан ҳужжатли текширувнинг қуйидаги усуллари қўлланилади: ҳужжатларни расмиятчилик билан текшириш (барча реквизитлар тўғри тўлдирилганлиги, изоҳланмаган тўғрилашлар мавжудлиги, ўчиришлар, матн ва рақамларга қўшимча ёзувлар, мансабдор ва моддий жавобгар шахслар имзолари ҳақиқийлиги, дастлабки ҳужжатларда, ҳисоб регистрларида ва ҳисобот шаклларида тамғалар тўғри босилганлиги); ҳужжатларни моҳияти бўйича текшириш (хўжалик операцияси бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақларида қонуний ва мақсадга мувофиқ акс этилганлиги ва уларни молиявий ҳисобот бандларига киритилганлиги); арифметик текширув – ҳужжатлар манбаси, бухгалтерия ёзувлари арифметик тўғри эканлигини текшириш ва мустақил ҳисоблашларни амалга ошириш.
Кузатув – кўз билан кузатиб мижоз имконияти тўғрисида умумий таъсурот олиш.
Сўров – мижознинг оғзаки ёки ёзма маълумотини олиш.
Таҳлилий тестлар – солиштирма, индекслар, коэффициентлар усули.
Мунтазам қараб чиқиш – бирор бир хос бўлмаган вазиятни аниқлаш мақсадида маълумотларни (масалан, дастлабки бухгалтерия ҳужжатларини) узлуксиз, элементлар бўйича кўриб чиқиш.
Ўрганиб чиқиш – муаммо билан шахсан танишиб чиқиш.
Махсус текширув – тор мутахассислик бўйича мутахассисни жалб қилиш.
Аудиторлар, агар имконият бўлса, муқобил текшируви усулини ҳам қўллашлари мумкин. Текширувлар ўтказиш усулларидан ташқари текширувларни ташкил этиш усуллари ҳам мавжуддир:

• 
  ёппасига текширув (ҳужжатли ва амалий);
  
• 
  танлаб олиш;
  
• 
  таҳлилий;
  
• 
  аралаш.
  

12.