«audit» kafedrasi «Ichki audit» fanidan

Optimal markazlashuv. Ichki nazorat dinamiklik, barqarorlik, uzluksizlik talablari asosida tashkil etilganligi bu tashkilot tarkibiy tuzilishini optimal darajada tashkil etilganligini hamda ichki nazorat tizimi tashkilotning hajmi va murakkablik darajasiga javob berishi lozim. Har bir tizimda o’ziga xos kamchiliklar mavjud. Masalan ma’lumotning sekin harakati, qarorni kech qabul qilinishi yoki yuqori va quyi o’rindagilarning e’tiborini bir biriga mos kelmasligi. Har bir variantning kuchli va kuchsiz tomonlarini baholash lozim.

Yagona javobgarlik. Har bir nazorat vazifasi bir markazning javobgarligiga biriqtirilgan bo’lishi lozim. Mas’uliyatsizlik yuzaga kelmasligi uchun alohida vazifalarni bir necha markazlarning javobgarligiga biriqtirilishiga yo’l qo’ymaslik kerak .

Misol
Bosh buxgalterning alohida vazifasi bu tashkilotning xo’jalik ishlari bo’yicha faoliyaati Respublika qonunchiligi talablariga mos kelishini ta’minlashdir. Bosh buxgalter yuzaga kelgan kamchiliklarni rahbariyatgacha etib bormasligi uchun javobgar. Bu holatda ichki auditning nazorat funktsiyasi, bosh buxgalterning uning nazorat funtsiyasini qanday darajada sifatli olib borayotganligini tekshirishdir. Auditor tashkilot tomonidan olib borilgan amaliyotlarning qonuniyligini baholaydi va buxgalteriya hisobida kamchiliklarga yo’l qo’yilmasligini ta’minlaydi. Bu talablar aynan kamchiliklar yoki javobgar shaxs tomonidan o’z manfaatini suiste’mol qilgandagina joriy qilinmasdan jamoaviy hal etiladi.

10. 
    Bo’sh joylarni potentsial faoliyatini ta’minlash. Alohida sub’ektlarning vaqtinchalik bo’lmasligi, ichki nazorat jarayonining buzilishiga olib kelmasligi kerak. Buning uchun har bir xodim, o’zidan yuqorida yoki past o’rindagi hamda bir yoki bir necha xodimning nazorat faoliyatini amalga oshira bilishi kerak. Bu esa har qanday holatda ish faoliyatining to’xtab qolmasligini ta’minlaydi.
    
11. 
    Qat’iy belgilanganlik. Ichki nazorat tizimining foydalilik funktsiyasi tashkilotda nazorat tizimining qat’iy belgilangan qoida qay darajada bo’ysunishiga bog’liq. Albatta hamma narsani nazoratga olish qiyindir, bu vaziyatda nazoratni o’rnatish uchun qat’iy qoida belgilash lozim.
    
12.