Atrofimizni ajoyib va rang-barang muhit qurshab oigan. Bu shunday muhitki, unda bizga ma’lum bo'lgan hodisalar o‘z

Andrian  Vann  Rosmen  (1561-1615)  n  sonini  15  xona 

aniqlikda hisoblaydi. Buning uchun Rosmen muntazam 2

30

 = 

=  1073741824 tomonli ko‘pburchakdan foydalanadi. Shuni 

eslatib o‘tish kerakki, u paytda hozirgiga o‘xshash hisoblash 

mashinalari bo‘lmagan. Shunga qaramay, qoida, tomonlari 

milliarddan ziyod ko‘pburchak yordamida bunday natijaga 

erishish, albatta, ko‘p yillik mashaqqatli mehnat natijasi edi.

Uch yildan keyin mashhur hisobchi Ludolf van Kyolen 

(1540—1610) Arximed usulini 32 milliard 512 million tomonli 

ko‘pburchakka qo‘llab, n sonini 

20

 xona aniqlikda hisoblaydi. 

Bu  natija  Ludolf  van  Kyolenning  «Doira  haqida»  degan 

kitobida e’lon qilingan. Bu kitob esa 1596-yili avval golland 

tilida, keyinchalik lotin tilida nashr qilinadi. Olimning o'limi- 

dan keyin u yozib qoldirgan qo‘lyozmalardan  n ning yana 

keyingi  15 xona aniqlikdagi qiymati topildi.

Bu  raqamlar  Ludolf van  Kyolen  uchun  shunday  qim- 

matga ega ediki, bu sonlami u, hatto, o'zining qabr toshiga 

yozib qoldirishni vasiyat qiladi. Shuning uchun bo‘lsa kerak, n 

soni ko‘p yillar davomida Ludolf van Kyolenning hurmati va 

xotirasi uchun uning nomi bilan «Ludolf soni» deb ham atab 

kelingan.

n sonini hisoblash masalasi bu bilan cheklanib qolmadi, 

albatta.  Uning qiymatini aniqroq hisoblash uchun tinimsiz 

izlanishlar davom etaverdi. Urinishlar zoye ketmadi. Leyden 

universitetining  professori,  golland  matematigi  Villebrod 

Snel (1580-1626) yangi formulalar taklif etdiki, ular yorda­

mida Ludolf van Kyolenning hisoblari ancha qisqardi, Snel 

o'zining teoremalari yordamida Arximed usulidan qulayroq 

bo'lgan yangi usulni taklif etib, oldingi hisoblaming to‘g‘riligini 

isbotlab berdi.

---

Ma’lumki, XVII asr Yevropada ishlab chiqarish kuchlarini 

rivojlantirish asri edi. Hozirgi zamon fan-texnikasining asosi 

o‘sha davrlarda yaratilgan. Mayatnikning tebranish davrini 

hisoblash, shar, silindr, konus va boshqa jismlaming hajmini 

hisoblash kabi masalalami yechishda 

7

t sonini iloji boricha 

aniqroq hisoblash kerak bo‘ldi. Shuning uchun ham Dekart, 

Gyugens, Nyuton,  Leybnits,  D.Vallis, L.Eyler kabi buyuk 

olimlar