Atrofimizni ajoyib va rang-barang muhit qurshab oigan. Bu shunday muhitki, unda bizga ma’lum bo'lgan hodisalar o‘z


t  sonini mukammalroq o‘rganishga qiziqishdi, ular  7t



Download 0,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/68
Sana23.06.2021
Hajmi0,95 Mb.
#99077
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   68
Bog'liq
buyik olimlar ishlari

7t 

sonini mukammalroq o‘rganishga qiziqishdi, ular 



7t 

sonini hisoblash uchun qulay bo'lgan turli xildagi formulalar 

(algoritmlar)ni taklif etishdi. Agar yuqorida keltirilgan natijalar 

oddiy chizg‘ich va sirkul yordamida bajarilgan bo‘lsa, keyingi 

natijalar asoslab berilgan matematik formulalar yordamida 

olinadigan  boidi.  Masalan,  Jeyms  Gregori  va  Avraam 



Sharplar yangi formulalar topib, 

7

t ni 72 xonagacha aniqlikda 



hisoblashga erishishdi. 

7t 

ni hisoblash uchun astronom Jon 



Mechin (1680-1751) aniqlikni  100 xona, fransuz matematigi 

Lani esa 128 xonagacha ko‘tarishdi. Bu natijalar UJonson 

tomonidan  1706-yilda e’lon qilindi. Olimlar 



7t 

sonini hisoblash 

uchun bir tomondan yangi formulalar taklif etishsa, ikkinchi 

tomondan  bu  formulalar  yordamida  ilgari  hisoblangan 

qiymatlar  tekshirib  borilar  edi.  Masalan,  juda  ham  katta 

bilimga  ega  bo‘lgan  L.Eyler  o‘z  formulasi  orqali  Lani 

hisoblarini  tekshirib ko'radi.  U 80 soat davomida tinimsiz 

ishlab 


7t 

ni  128  xona aniqlikkacha hisoblaydi  va Lanining 

hisobi bo‘yicha topilgan  113-xonadagi son 7 bo‘lmay, balki 

ekanligini aniqlaydi. Bu bilan ham hisob-kitob to‘xtab qolmadi, 



aniqlikni oshirishga qiziqish kuchayaverdi. Vega degan olim n 

conini  140 xonagacha hisoblaydi, undan  136 tasi to‘g‘ri bo‘lib 

chiqadi.  1841 -yilda U.Rezerford 208 xonagacha, 3 yildan 

keyin esa gamburglik Z.Daze Rezerfordning  152  xonadan 

keyin adashganini topadi va o‘zi 

200


 xonagacha aniqlikda 

hisoblaydi. Keyinroq esa,  1847-yilda hozirgi Tartu shahrida 

yashagan  Tomas  Klauzen  250  xonagacha,  Rixter  330 

xonagacha  hisoblashga  muvaffaq  bo‘lishdi.  Navbat  yana 

Z.Dazega yetadi, u aniqlikni 440 xonagacha ko‘taradi.

7

t sonining ketidan buncha quvish nima uchun kerak edi, 



degan savol tug‘ilishi tabiiy, albatta. Shuni aytish kerakki, bir


tomondan  mashina yaratuvchi  injenerlaming juda ko'plab 

hisob-kitoblarida, fiziklaming nazariy va amaliy tajribalarida, 

astronomlarning hisoblarida, elektron mashinalari yordamida 

chizish,  hisoblash  kabi  masalalarni  yechishda,  fazoviy 

kemalami uchirishda, qo'ndirishda va boshqa minglab turli 

xildagi hisob-kitoblarda 

7

t ni iloji boricha aniqroq hisoblash 



kerak  bo‘lsa,  ikkinchi  tomondan  uning  aniqligini  oshirish 

uchun kurash sport raqobati kabi har bir kishi o'zining nimaga 

qodir ekanligini ko‘rsatishidan iborat boisa ajab emas. Lekin 

shuni  ta ’kidlab  o ‘tish  kerakki,  izlanish  davomida 

matematikada keyingi yillari juda ham ko‘plab turli xildagi 

formulalar  (qatorlar  shaklida,  cheksiz  kasrlar  shaklida  va 

hokazo)  topildiki,  ular  ilm-fanning  rivojlanishiga  bebaho 

yordam berib keldi va bundan keyin ham yordam beraveradi.

7

t  soniga  qiziqish  davom  etaverdi.  1854-yili  Rixter 



aniqlikni 330 xonadan 400 ga, keyinchalik esa 500 xonagacha 

yetkazadi.  Hisoblash  bo'yicha  rekord  natijaga  1853-yilda 

erishildi.  Eng  tolmas  hisobchi  -   Angliyalik  matematik 

U.Shenks  o ‘zining 

20

  yildan  ko'proq  umrini  n  sonini 



hisoblashga  sarflab,  707  xona  aniqlikka  erishdi.  Afsuski,

1945-yili ma’lum boiishicha, Uilyam Shenks 520-xonadan 

boshlab adashgan ekan.

Nihoyat, 

7

t  sonini  hisoblash  uchun  elektron  hisoblash 



mashinasi yordam qoiini cho‘zdi.  1949-yilda «ENIAK» 70 

soat ishlab, 2000 xonadan ko'proq aniqlik berdi. Keyinchalik, 

boshqa EHM da  13 minutda 3000 xona,  1959-yilda esa bir 

mashina Angliyada,  ikkinchisi  Fransiyada 

7

t  sonini  10000 



xonagacha aniq hisoblab berdi.

1961 -yilga kelib IBM-7090 (Fransiya) bu ajoyib sonni 

100625 xonagacha hisobladi. Uning programmasini yuqorida 

keltirilgan  Uilyam  Shenksga  umuman  aloqasi  boimagan 




Download 0,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish