Atrof-muhitni muhofaza qilishdagi eng dolzarb muammolar

Ozon gatlamining siyraklashishi. Ozonosfera atmosferaning muhim tarkibiy qismi hisoblanib, u iqlimni va yer yuzasidagi barcha tirik organizmlarni nurlanishdan saqlab turadi. Atmosferadagi ozonning eng muhim xususiyati uning doimo hosil bo‘1ib va parchalanib turishidir. Ozon quyosh nurlari ta’sirida kislorod, azot oksidi va boshqa gazlar ishtirokida hosil bo‘ladi. Ozon kuchli ultrabi- nafsha nurlarni yutib, yer yuzidagi tirik organizmlarni himoya qiladi. Ultrabinafsha nurlanish Dunyo okeani suvlari sirtida joylashgan fitoplanktonlarga hamda madaniy o‘simliklarga o‘ta salbiy ta’sir etadi. Odamlarda terining kuyishiga sabab bo‘ladi. Bugungi kunda teri saratoni bilan kasallanish ushbu nurlar ta’siridan kelib chiqayotganligi aniqlandi. Ozon qatlamini tabiiy tizimlarda deyarli bo‘1maydigan azot oksidi, ayniqsa xlorftoruglerodlar (freonlar) yemiradi. Hozirgi kunda Avstraliya, Antraktida ustida ozon qatlamining teshilishi, boshqa mintaqalar ustida esa ozon qatlami qalinligining kamayishi kuzatilgan.

Qattiq va xavfli chiqindilar. XX asr oxiriga kelib Yer yuzida yiliga 3,5 mkd. t. neft, 5,5 mlrd. t. ko‘mir, 2,5 mkd. t. metan, 3 mkd.

7
m' yog‘och ishlatildi. Chiqindilarning asosiy qismi xomashyo yetkazib beruvchi mamlakatlarda yig‘i1ib qoladi. Ko‘p chiqindi chiqariıvchi sohalar (temir, aluminiy eritish) asosan kam rivojlangan mamlakatlarga to‘g‘ri keladi. Chiqindilar orasida eng xavflisi radioaktiv moddalar chiqindilaridir. Birinchi atom bombasi portlatilgan vaqtdan hozirgi kungacha 2000 dan ortiq portlashlar o‘tkazildi. Natijada yer yuzida radioaktiv fon 2 % ga oshdi. Buning ustiga AES va atom suv osti kemalari hosil qiladigan radioaktiv chiqindilarni nima qilish kerakligi masalasi hozirgacha asosiy muammolardan biri bo‘1ib turibdi. Hozirgi kunda quruqlikda (AQSH, Rossiya, Kanada, Fransiya va boshqa dav.) 10 min. t radioaktiv moddalar yig‘i1ib qolgan bo‘1ib, uni insonga zarar yetkazmaydigan uzoq muddatli saqlanadigan holga o‘tkazish masalasi hozireha ijobiy hal etllmagan.

6.