Atom yadrosi ya zarralar fizikasi

VII  BOB. ELEM ENTAR ZARRALAR
Elem entar zarralar fizikasi fizika fanlari  ichida, jum ladan, yadro fizika 
ku rsining  tarixan  eng  so ‘nggi  y illarid a   tarkib  topgan  b o ‘lim laridan 
h iso b lan ad i.  H ozirgi  vaqtda  fiz ik a n in g ,  y ad ro   fiz ik a sin in g   boshqa 
b o ‘lim lardan  fundam ental  qonuniyatlar  o ‘rganilgan  b o ‘lsa,  elem entar 
zarralar fizikasida bu muammolar to ‘Ia hal  etilmagan.
Elementar zarralar tushunchasi o ‘zi murakkabdir. Dastlab bu tushuncha 
tarkibiga boshqa zarralar kirmagan, ichki strukturaga ega bo‘ Imagan sodda 
tuzilgan  zarralar  uchun  qoMlanilgan.  Lekin,  fanning  rivojlanishi  bilan 
elem entar  deb  hisoblangan  zarralar  m urakkab  tuzilishga  ega  ekanligi 
m a’lum bo‘lib, ko‘p zarralar elem entar emasligi aniqlandi. Shunday qilib, 
elem entarlik tushunchasi  fan taraqqiyoti  bilan  o ‘zgarib  kelmoqda.  Yaqin 
vaqtlargacha  (proton,  neytron,  p~-m ezonlarni)  K oinotni  tashkil  etgan 
m a te riy a n in g   b o ‘ linm as  b o s h la n g ‘ ich  e le n m e n tla ri,  y a ’ni  d u n y o  
tuzilishining eng kichik «g'ishtchalari» deb hisoblanib kelgan edi. Am m o 
m ikrodunyo  tuzilishining  elem entar  zarralari  ustidan  hozirgi  zam on 
tadqiqotlari  ularning m a’lum sharoitlarda bir-biriga aylanishini aniqladi.
M asalan, proton yadro tarkibidaneytrongap  —»  n + p  + +