Atom yadrosi ya zarralar fizikasi



Download 6,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet269/325
Sana01.01.2022
Hajmi6,32 Mb.
#305408
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   325
Bog'liq
atom yadrosi va zarralar fizikasi

r
=
a
_
o ‘zaro  ta ’sir  sohasi  radiusi  л  
dan  katta  m asofalarda  o ‘tish
mwc
ehtimoli kattaroq. Faqatyuqori energiyalardaginaulam ingbir-birigayaqin 
kelish  ehtimolligi  ortadi  va kuchsiz o ‘zaro ta ’sir intensivligi kuchayadi. 
Shunday  qilib,  kuchsiz  o ‘zaro  ta ’sirning  ta ’sir  radiusi  kichikligi  uning 
haqiqiy  kuchini  niqoblaydi.
Kuchsiz  o ‘zaro  ta ’sirni  yaqqol  ko‘z oldimizga  keltirish  uchun  kuchli, 
elektrom agnit  va  kuchsiz  o ‘zaro  ta’sirlarni  birma-bir tabiatda  y o ‘q,  deb 
faraz qilaylik. Agar kuchli o ‘zaro ta ’sir boMmaganda edi, 
n
 -mezonlardan 
yengilroq zarralarda va ular bilan bog‘liq boMgan fizik hodisalarda aytarli 
o ‘zgarishlar boMmasdi. Lekin ogMr zarralar butunlay boMmas yoki mutlaqo 
boshqa  zarralardan  iborat  boMar edi.  Shuning  uchun  dunyo yaxlit  holda 
butunlay  boshqacha  boMardi.  Elektromagnit  o ‘zaro  ta’sir  boMmaganida 
esa tabiatda 
n
 -m ezonlardan ogMr zarralargina qolar edi.  Massasi deyarli 
bir  xil,  lekin  faqat  zaryadlari  bilan  farq  qiladigan  zarralarni  bir-biridan 
endi ajratib boMmas edi (masalan, protonni neytrondan, uchala 
n
 -mezonni 
bir-b iridan   va  h.k.).  A tom   va  undan  ham  katta  m asshtablarda  (10~'°m) 
dunyo  o ‘zgarib  ketardi.  Atom   ham,  molekula  ham,  yorugMik  ham, jism  
ham   boMmasdi.  Biroq  kuchsiz  o ‘zaro  ta ’sir  boMmasa,  zarralardan  faqat 
n eytrino  boMmaydi,  xolos.  Qolganlari  aytarli  o ‘zgarm aydi.  Yadrolar, 
atom lar,  m olekulalar,  k ristallar  avvalgidek  m avjud  boMadi.  B arqaror


z a rra la rn in g   so n i,  b in o b a rin ,  a to m la r  a to m la r  d a ra ja s id a n   to rtib  
m ateriyaning  tu zilish   shakllari  an cha  k o ‘p  b o ‘ladi.  K uchsiz  o ‘zaro 
ta ’sirnin gy o‘qligi atomlar, m olekulalar,jism lar tuzilishi nuqtai nazaridan 
aytarli  o ‘zgarishga  olib  kelmas  edi.  A ksincha,  dunyo ju d a   turli-tum an 
boMardi. Kuchsiz o ‘z a ro ta ’siming m avjudligi ba’zi b irzarravajism lam in g  
b a’zi  tuzilish  form alarini  barqaror  qiladi.  Shunday  qilib,  kuchsiz  o ‘zaro 
t a ’sir  k o ‘proq  zarralarn in g   p arc h a la n ish i  b o ‘y ich a  «m utaxassis»dir. 
M asalan,  / /  -mezonlar zaryadli 
л
 -m ezonlar, neytron va boshqa bir guruh 
og‘ir zarralarning parchalanishi faqat kuchsiz o ‘zaro ta’sir orqaligina ro ‘y 
beradi.  Kuchsiz  o ‘zaro  ta’sir  kuchli  va  elektrom agnit  o ‘zaro  ta ’sirlarga 
qaraganda  kamroq  simmetriyaga  ega,  y a ’ni  saqlanish  qonunlari  k o ‘proq 
buziladi. Hozircha kuchsiz o ‘zaro ta ’sirda m ikrodunyodagijarayonlam ing 
o ‘ngni  chap  bilan,  chapni  o ‘ng  bilan,  zarrani  antizarra bilan,  antizarrani 
zarra bilan alm ashtirishganisbatan bo‘lgan sim m etriyasi buzildi. K uchsiz 
o ‘zaro  ta ’sir  o ‘ngni  chap,  zarrani  antizarra  bilan  alm ashtirishdan  iborat 
murakkab  simmetriyaga ham  ega emas.
Gravitatsion o ‘zaro ta’sir biz bilgan o ‘zaro ta’sirlar ichida eng zaifidir. 
Tabiatda mavjud to ‘rtta o ‘zaro ta’sir ichida zarralarning o ‘zaro gravitatsiya 
ta ’siri  uchun  xarakterlovchi  vaqtning kattaligi  (1 0 l7s)  va  unga xos ta ’sir 
kuchining ju d a   kichikligi  (1 0 '40)  sababi  deyarli  hozirgacha  elem entar 
zarralar nazariyasida e ’tiborga olinm aydi.

Download 6,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   265   266   267   268   269   270   271   272   ...   325




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish