Atmosfera muhofazasi

Atmosfera havosi ifloslanishining iqlim elementlariga ta`siri
Atmosferaning antropogen ifloslanishi tufayli iqlimning mintaqaviy o’zgarishidan tashqari uning elementlarida (harorat, yog’in, tuman va b.) ham salbiy o’zgarishlar sodir bo’ladi.
Olimlarning tadqiqotlariga ko’ra atmosferaning antropogen ifloslanishi natijasida shahar iqlim elementlarining, uning atrofidagi joylardan farqi borligi aniqlangan. Masalan, shaharlarda atrofidagiga qaraganda havo kondensatsiya yadro va zarrachalari 10 barobar, gaz aralashmalari 5-25 barobar, bulutlilik miqdori 5-10%, qishda tumanlar 80-100 %, yomg’ir miqdori va yong’inli kunlar soni 10%, yillik o’rtacha harorati 1% dan yuqori. Yalpi quyosh radiatsiyasi 15-20 % ul`trabinafsha nurlar esa yozda 5%, qishda 30%, quyoshli kunlar 5 % ga kam bo’ladi. Masalan, Samarkand shahrida uning atrofiga nisbatan 1 yilda 6 marta ko’p tuman tushgan, 11 mm yog’in ko’p ekan.
Atmofera havosi tarkibida CO₂ gazi miqdorini oshishi planetamiz haroratini ko’tarilishiga sabab bo’lmoqda. Keyingi 100 yil davomida yoqilg’ilar hisobiga atmosfera havosiga 4 mld. tonna CO₂ chiqarilib, uning miqdori 15% yoki har yili 14 mld. tonnaga oshib bormoqda.
Atmosfera havosining ifloslanishi yangi o’simliklarni va qishloq xo’jalik ekinlarini faol o’sish, rivojlanishiga salbiy ta`sir etadi.
Sanoatlashgan rayon va shaharlardagi o’simliklarning rivojlanishi va yashash muddati atmosfera havosining ifloslanishi va antropogen energiya (issiklik) o’simliklarga nisbatan qisqadir. Masalan, Qayrag’och tabiiy sharoitda 350-400 yil yashasa, shahar xiyobonlarida 120-220 yil serqatnov yo’llari atrofida esa, 40-50 yil yashar ekan.
Atmosferaning ifloslanishi hayvonlarga ham salbiy ta`sir etib, ularning zaxarlanishiga, ba`zan esa nobud bo’lishiga sabab bo’lmoqda. Atmosfera havosining zaxarli chang va gazlar bilan ifloslanishi asalarilarning qirilib ketishidan tashqari, asalining sifatiga ham ta`sir etadi. Yirtg’ich qushlar zaxarlangan o’ljalar bilan ovqatlanib bepushtlik dardiga mubtalo bo’lgani olimlar tomonidan kuzatilgan.