Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali Yayla

 
 

---

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA 
 
Sayfa 86 / 174
Lâtin Esaslı Yeni Türk Alfabesinin Kabulü (23 Aralık 1928) 
Kültür devriminin ilk önemli adımı Arap harflerinin yerine Türk 
harflerinin getirilmesi olmuştur. Bu çok cesur ve bir bakıma da çok 
şaşırtıcı bir gelişme olarak görülür. Türkler yazıyı kendi alfabeleriy-
le kullanmaya başladıktan (730) kısa bir süre sonra İslâmiyeti be-
nimsemişler, İslâmiyeti kabul etmelerinin ardından da kendi alfa-
belerini de terk ederek Arap harflerini kullanmaya başlamışlardı. 
Yaklaşık 1000 yıl kadar kullandıkları alfabeden vazgeçmeleri ilk 
bakışta garip gelmektedir. Ancak II. Meşrutiyet’e rağmen okur-
yazarlığın 1918’de %5’i geçmediği tahmin edilmektedir. 1927’de bu 
oran %10,7 civarındaydı.
1928’in en önemli olayı, şüphesiz, Arap harflerinin terkedilerek La-
tin alfabesinin kabulüdür. 24 Mayıs 1928’de ilk adım olarak Latin 
rakamları kabul edilmişti. 28 Haziran 1928’de harf devrimi için 
özel komisyonlar kuruldu ve millet mektepleri hakkında bakanlar 
kurulu karar aldı. “Halk Dersane ve Konferanslar Yönetme”liği ha-
zırlandı. 9 Ağustos 1928’de Gazi Mustafa Kemâl İstanbul’da Saray-
burnu Parkı’nda Latin harfleri üzerinde açıklamalar yaptı ve ülkeyi 
cehalet karanlığından kurtaracak köklü hareketin başlayacağını 
haber verdi. Buradan Tekirdağ, Bursa, Çanakkale, Gelibolu, Sinop, 
Samsun, Amasya, Tokat, Sivas, Şarkışla, Kayseri’ye geçti. 1 Ocak 
1929’da “Millet Mektepleri” açıldı. Hazırlığın heyecanı ve Gazi’nin 
başöğretmenliği benimsemesinin ilk yıl dönümü tespitleri yapıldı-
ğında görüldü ki, eğer bu ilk senenin ölçüleri içinde on yıl aralıksız 
çalışılmış olsaydı, 1927 Ekim’inde yapılan ilk nüfus sayımında tes-
pit edilen on üç milyon Türk vatandaşından okuma çağı içindekile-
rin yüzde seksen beşi, okuma-yazma öğrenmiş olacaktı. Aradan 
bunca yıl geçmiş olmasına rağmen ne yazık ki, bu mutlu sonucun 
hâlâ uzağındayız
51
.