Pedagogika instituti fizika-matematika fakulteti matematika oqitiw metodikasi

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASI JOQARI HÁM

ORTA ARNAWLI BILIMLENDIRIW

MINISTRLIGI

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASI XALQ

BILIMLENDIRIW MINISTIRLIGI

ÁJINIYAZ ATINDAǴI NÓKIS MÁMLEKETLIK

PEDAGOGIKA INSTITUTI

FIZIKA-MATEMATIKA FAKULTETI

MATEMATIKA OQITIW METODIKASI

TÁLIM BAǴDARINIŃ 4^A-KURS TALABASI

JURSINBEKOVA INDIRANIN’

MATEMATIKA OQITIW METODIKASI

PÁNINEN SABAQ ISLENBESI

Orınlaǵan:_________________ Jursinbekova I

Qabillaǵan:________________ DJumabaev Nókisbay aǵa

2019-2020jil

Tema. Súyir múyeshtıń sinusi,kosinusi,tangensi

hám kotangensi.

Reje.

1.Múyeshtiń sinusı hám kosinusı haqqinda

2.Múyeshtiń tangensi hám kotangensı haqqında

3.Mısallar

Tuwri mu’yeshli ABC u’shmu’yeshliginde ∠C=90° bolsa AB ta’repi gipotenuza, BC ta’repi — A mu’yeshinin’ qarsisindàg’i kàtet, AC ta’repi bolsa A mu’yeshine irgeles jatqan katet delinedi (1-su’wret). Tuwri’ mu’yeshli u’shmu’yeshliktin’ su’yir mu’yeshinin’ sinusi dep usi mu’yeshtin’ qàrsi’sindàg’i kàtettin’ gipotenuzasina qatnasina, kosinusi dep, usi mu’yeshke irgeles jatqan katettin’ gipotenuzag’a qatnasina aytiladi. Tuwri mu’yeshli u’shmu’yeshliktin’ su’yir mu’yeshinin’ tangensi dep, usi mu’yeshtin’ qarsisindàg’i’ katettin’ irgeles jatqan katetke qatnasina, kotangensi dep, usi mu’yeshke irgeles jatqan katettin’ qarsisindag’ı katetke qatnasina aytiladi. α mu’yeshinin’ sinusi, kosinusi, tangensi ha’m kotangensi sàykes tu’rde sinα, cosα, tgα ha’m ctgα tu’rinde belgilenedi (oqiliwi: «sinus alfa», «kosinus alfa», «tangens alfa», «kotangens alfa»). Joqaridag’i aniqlamalardan to’mendegi formulalar kelip shiǵàdı.



Teorema. Bir tuwrı múyeshli úshmúyeshliktiń súyir múyeshi ekinshi tuwrı múyeshli úshmúyeshliktıń súyir múyeshine teń bolsa,onda bul súyir múyeshlerdiń sinusları ( kosinusı,tangensi hám kotangensi) da teń boladı. Dálillew:Tuwrı múyeshli ABC hám A₁B₁C₁ úshmúyeshliklerinde (bolsın(2-súwret).Onda ABC hám A₁B₁C₁ úshmúyeshliktıń MM belgisi boyınsha uqsas boladı.Sonıń ushın

== bul teńlıklerden = sinA=sınA₁ ekenligin tabamız.Bul súyir múyeshlerdiń kosinusi,tangensi hám kotangensleri teń bolıwı joqarıdaǵıǵa uqsas boladı.Teorema dálillendi.

Másele.ABC úshmúyeshlikte C=90, AC=8sm,BC=15sm bolsa,onıń B múyeshinıń sinusi,kosinusi,tangensi hám kotangensin tabıń? Sheshiliwi: Pifagor teoremasınan paydalanıp,úshmúyeshliktiń gipotenuzasın tabamız. AB²=AC²+BC²=8²+15²=289, AB=17(sm)

Úshmúyeshliktiń B múyeshi qarsisindaǵı katet AC, B múyeshi qarsısındaǵı katet BC (1-súwret) Onda anıqlamalar boyınsha