Asoslari 1-mavzu. Fanning predmeti, maqsadi, vazifasi va o’rganish usullari

«Agrobiznesni tashkil etish» fanini o’rganish – iqtisodiy jarayonlarni kuzatish va zarur ma’lumotlarni yig’ishdan boshlanadi. Iqtisodchilar avvalo ma’lum iqtisodiy muammoga taalluqli dalillarni aniqlaydilar va to’playdilar. Dalillarni tahlil qilish orqali iqtisodiy xulosa yoki iqtisodiy nazariya yaratiladi. Iqtisodiy xatti-harakatlarni o’rganishda iqtisodiy tadqiqot nazariyadan ayrim dalillarga va aksincha dalillardan umumiy nazariyaga qarab harakatlanishi mumkin.
Iqtisodiy tadqiqot ayrim dalillardan iqtisodiy nazariyaga qarab harakat qilganda induktiv usulni, nazariyadan ayrim dalillarga qarab harakat qilganda deduktiv usulni ifoda qiladi.
Tahlil usulidan foydalanishda hodisalarni mayda bo’laklarga, alohida-alohida dalillarga ajratib o’rganilsa, sintez usulida hodisalarni ayrim dalillarni birlashtirish, birgalikda, o’zaro bog’liqlikda o’rganish orqali umumlashtiriladi va xulosa qilinib, turli nazariyalar yaratiladi. Ammo, bundan xatoga yo’l qo’ymaslik uchun alohida olingan tasodifan qo’lga kiritilgan dalillardan emas, balki o’rganilayotgan obyektga tegishli barcha dalillar yig’indisidan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Pozitiv usulda haqiqiy ma’lumotlar va dalillar o’rganilib ma’lum xulosalar chiqariladi. Masalan, pozitiv usul orqali fermer xo’jaliklarida keyingi yil reja ko’rsatkichlari shakllanishiga ta’siri aniqlanadi.
Me’yoriy-resurs usulida korxona ishlab chiqarish jarayonining asosiy omillari bo’yicha ishlab chiqarish salohiyatiga baho beriladi. Ishlab chiqarish salohiyati deganda korxonada mavjud mehnat, moddiy va moliyaviy resurslarning hajmi va ular o’rtasidagi o’zaro bog’liqlik va mutanosiblik darajasi tushuniladi.
Ishlab chiqarish salohiyatini aniqlashda korxonaning yer resurslari, asosiy vositalari va aylanma mablag’lari hamda mehnat resurslariga natural yoki qiymat shaklida baho beriladi.
Me’yoriy-resurs usuli qat’iy ravishda rejalashtirishning normativ bazasiga tayanadi. Unga ilmiy asoslangan normalar va normalashtirish mezonlari kiradi. Norma deganda ma’lum bir texnikaviy-iqtisodiy ko’rsatkichlarning ilmiy jihatdan yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan chegaraviy miqdoriga aytiladi. Qishloq xo’jaligida moddiy resurslar sarfining, mehnat sarflari va ish haqining, tabiiy kamayish miqdorining va boshqa ko’rsatkichlarning normalari mavjud.