Asosiy vazifalari

kreaktivlik sifati bilan bog‘lab tushuntiriladi.

121. 
     rasm
     

Masalan, uchta so‘z berilgan - «qalam», «ko‘l», «ayiq». Uchalasini qo‘shib, yangi jumlalar tuzish kerak. Har kim o‘zidagi kreaktivlik darajasiga ko‘ra turli xil jumlalar tuzsa bo‘ladi, masalan, «Bola qalamni olib, ko‘lda cho‘milayotgan ayiq rasmini chizdi», yoki «Terak qalamchalari ekib chiqilgan ko‘l yokasida bir ayiq bolasini cho‘miltirardi». SHunga o‘xshash ko‘plab jumlalar tuzish mumkin.

Muammo va masalani hal qilish, echish, olingan natijalarning to‘g‘riligiga qanoat hosil qilish uchun echuvchi, uni tekshirish bilan tafakkur harakatlarini yakunlaydi. Ijodiy tafakkurning navbatdagi tarkibiy qismlari quyidagicha aks ettiriladi: qo‘yiladigan savollarga javob berish, masalani echishga yordam beradigan yo‘llar, usullar, vositalar, qoidalar va ko‘nikmalarni qidirish, ularni tanlash hamda mazkur faoliyatda ularni tatbiq qilish va boshqalar.¹⁸¹

Ba’zida biz ma’lum bir vazifani hal qilish uchun muayyan, aniq bir strategiyadan foydalanayotganimizni anglamaymiz. Javob bizga o‘z-o‘zidan xayolimizga keladi. Har bir ko‘plab qismdan iborat mozaikaga o‘xshash




¹⁸⁰ David G. Mаyers Psychology,© 2010 by Worth Publishers 421-b.

¹⁸¹ David G. Mаyers Psychology,© 2010 by Worth Publishers 409-b.

vazifalarni echimi ustida qanchalik uzoq vaqt o‘ylanganini keyinchalik eslashimiz mumkin. Keyin to‘satdan barcha qismlar birikib, echim yarq etib xayolimizga kelib qoladi. Bunday tasodifiy portlash qobiliyatini psixologlar insayt deb ataydilar. O‘n yoshli Djonni Epplton quruvchilarni bir metr chuqurlikdagi sementli devor blokiga tushib ketgan chumchuqsimonlarga mansub sayroqi qushni qanday ozod qilish muammosining echimida o‘z zakovatini namoyon etgani hayratga soldi. Djonni muammoni quyidagicha echdi: chuqurga sekin-asta qum sepish kerak, bunda qushning doimiy ravishda ko‘tarilib borayotgan qum uyumining ustiga chiqib olishi uchun vaqt berish kerak (Ruchlis,1990).¹⁸²

Mashxur psixolog K.YUng insonlarni fikrlashlariga ko‘ra asosan ikki toifaga bo‘lgan edi:

•