Asosiy tushunchalar

Asbobning o‘zi iste’mol qiladigan quvvat

Elektr o‘lchash asbobining ishlashi elektr energiyaning sarflanishi bilan bog‘liqdir. Bunda asbobning elektr zanjiri qiziydi. Asbobning quvvat isrofi va uning parametrlari shunday bo‘lishi kerakki, asbob o‘langanda o‘lchash, bajarilayotgan zanjirning ish rejimi o‘zgarmasligi kerak.

Yuqorida aytilganlarni qo‘yidagi ikkita misol bilan tasdiqlaymiz.

1. Aytaylik, R qarshilikli zanjirdagi tokni o‘lchash talab qilinsin (6.1-rasm).



6.1-rasm. 6.2-rasm.

Ampermetr bo‘lmaganda zanjirdagi tok . Ampermetr ulanganda (kalit ajratilgan) . Ushbu formulalardan ko‘rinadiki, ya’ni . tok ga tenglashishi uchun r_A nol qiymatgacha kamayishi kerak. Shunda . Agar r_a qanchalik kichik bo‘lsa, asbobning o‘zi iste’mol qiladigan quvvati shuncha kichik bo‘ladi va ampermetrning o‘lanishidan hosil bo‘ladigan xatolik ham kichik bo‘ladi.

2.Kuchlanishi U300V bo‘lgan zanjirga (6.2-rasm) ikkita qarshilik R₁20 kOm va R₂10 kOm ulangan. Voltmetr ulanmagandagi kuchlanish U_ab  100 V. qarshiligi R_v10 kOm bo‘lgan voltmetr a va b no‘qtalarga kuchlanishni o‘lchash uchun ulangan a va b nuqtalar orasidagi kuchlanish aniqlansin. U holda

Metodik nisbiy xatolik

R_v qancha katta bo‘lsa, nisbiy xatolik shuncha kichik bo‘ladi va asbob iste’mol qiladngan quvvat ham kichik bo‘ladi.

Zamonaviy o‘lchash asboblarida quvvat isrofi 0,2 dan 6 Vt gacha bo‘ladi.