Asosiy qism I. Bob. Dorivor valeriana o‘simlik xom ashYosini yetishtirish va birlamchi qayta ishlash texnologiyaSI

3.1-rasm. Valeriyani ildiziga dastlabki ishlov beradigan kurilma

Bu texnologiyalar Valeriana xom ashyosiga dastlabki ishlov berish uchun mo‘ljallangan maxsus qurilmada amalga oshiriladi.7.1-rasm.
Dorivor o‘simlik xom ashyosiga infra qizil nurlar yordamida dastlabki issiqlik ishlov berish jaryonida oksil molekulalarining xamda ferment tizimlarining denaturatsiyasi yuz beradi.
Shu usul bilan valeriana usumligi xom ashyosi to‘kimalarida o‘tayotgan turli –tuman fiziologik-biologik jarayonlarini tez tuxtalishiga yerishiladi va biologik faol moddalarining parchalanishining oldini oladi.
Qayta ishlash uchun terilgan ildizlar darhol quritish sexiga olib kelinadi.
Valeriana ildiz massasini quritish texnoloiyasi.
Quritish uchun sexga olib kelingan maydalangan ildiz massa quritishning 2 xil usuli mavjud: -Tabiy yoki kuyosh yordamida.
-Sun’iy maxsus kuritgichlar yordamida.
Tabiiy quritish.
Tabiy quritish qadimdan ma’lum. Bu usul hozir ham yozi issiq va quriq kuzi ilik va quruq bulgan rayonlarda qo‘llanialdi. Tabiiy quritishning birdan-bir kamchiligi shundan iboratki, uning uzok 3-5 kun davom etishidir. Bunda dorivor o‘simliklarning quruq moddasi sezilarli mmqdorda kamayadi (12%gacha). Bundan tashqari mahsulotga chang o‘tiradi. Quritish punktlari dorivor ekiladigan joylarga yaqin, changli yullardan uzoqroqda joylashtriladi. Kuritish punklari tekis changdan tozalangan, quyosh nuri yaxshi tushadigan shamol yaxshi esadigan, somonli suvoq qilingan, toza oqib turgan suv bulishi va quritilgan mahsulot yig‘iladigan joy bulish kerak. Jumhuriyatimizning iqlim sharoiti yuqori, havo namligi past bulishi va dorivor o‘simliklarin oftobda vuritish uchun juda qulay bo‘lib hisoblanadi. Oftobda quritilgan mahsulot, sun’iy quritilgancha nisbatan sifati bo‘iycha past hisoblanadi.
Dorivor o‘simliklarni oftobda qkuritish uchun ochiq joyda, mahsulot uchun mahsus jixozlangan quritish maydonlarini to‘g‘ri tanlash, mahsulot tannarxining pasayishiga hamda mahsulot sifatining yaxshilanishiga ta’sir etadi. Kuritish punktlari dalaga yaqin joylashishi bilan maydonning sathi kuritiladigan mevaning turiga har bir kvadrat metrga joylashtiriladigan miqdoriga bog‘liqdir. Masalan, agar quritish uchun xar kuni 1 tonnadan dorivor o‘simlik xom ashyosi kelib tushsa va xar (kuni) metr kvadratga 3 kg dan quritgichga joylashtirilsa, butun mavsum davomida shuncha mahsulot uchun 1000 metr kvadrat, yoki quritish maydoni talab etilar ekan.
Quritish maydoning xar bir metr kvadratga maydalangan ildiz massasidan 2-3 kg dan joylashtirish mumkin.
Tabiiy quritish qo‘yidagi kamchiliklarga ega:
-Quritish vaqtining uzoqligi (xususiyatining yo‘qolishi, sifat kamayishi va boshqalar).
-Mahsulot sifati sun’iy kuritishdagidan past.
-Noqulay iqlim sharoitlarda, quritish jarayoni buziladi. Mahsulotni saqlash uchun qushimcha mexnat sarf qilinadi.