Mahsulot tayyorlash. Yovvoyi holda o‘sadigan valeriananing mevalari pishib to‘kilganidan so‘ng (valeriananing tabiy sharoitda ko‘payishi uchun) yer ostki qismini belkurak, ketmon yoki boshqa asbob bilan kovlab olinadi. Plantatsiyalarda o‘stirilgan valerianani esa ikkinchi yili maxsus konstruksiyali valeriana plugi yordamida kovlab yig‘ib olinadi va ildizpoyasi poyadan ajratiladi. Mahsulotni tuproqdan tozalash uchun ildiz yuvadigan maxsus idishga yoki savatga solib yuviladi. Suvi selgishi uchun biroz vaqt ochiq yerda qoldiriladi va salqin hamda havo turadigan joydayoki kuritgichda (35 xaroratda) sekin kuritiladi. Valerianani ko‘p yig‘iladigan joylarda (katta plantatsiyalarda) ularning ildiz va ildizpoyasini yuvish ishlari qisman avtomatlashtirilgan.
Valeriananing ildizi va ildiz poyasi ho‘lligida hidsiz va oqish bo‘lib, kuritilganidan so‘ng qo‘ng‘ir rangga aylanadi hamda maxsus valeriana hidiga ega bo‘ladi. Bu o‘zgarishlar quritish davrida yuz bergan fermentatsiya jarayoni natijasidir. Mahsulotni kuritish yoki saqlash vaqtida uni mushukdan ehtiyot qilish kerak. Chunki u valeriana ildiziga juda o‘ch bo‘ladi.
Yukorida kursatib utilganidek kimyoviy farmasevtika sanoati Galen laboratoriyalari va dorixonalar extiyojini kondirish maksadida xar yili kup mikdorda dorivor usimliklar maxsuloti tayyorlanadi. Maxsulotlar asosan yovvoyi xolda usadigan dorivor usimliklardan yigiladi. Yil sayin dorivor usimliklar maxsulotiga bulgan talab ortib bormokda.
Yevvoyi xolda usadigan dorivor usimliklar zaxirasi xar kancha kup bulmasin, yildan-yilga usib borayotgan talabni kondirishxamda tabiiy sharoitda usadigan ksimliklarni.saklab kolish uchuy ularni yigishni tugri uyushtirilishi kerak va maxsulotlarning tayyorlashni ilmiy asoslangan kat’iy rejaga rioya kilingan xolda olib borish zarurdir.
Dorivor usilishklarni tayyorlashda kuyidagi ishlar bajariladi: Dorivor usimliklarni tayyorlash ishini uyushtirish;
Maxsulot yigish;
Yigilgan maxsulotni kuritish
Yigilgan maxsulotni standart xoliga keltirish.
Maxsulotlarni idishlarga joylashtirish (upakovka kilish)
Maxsulotlarni transport vositalari bilan junagish
Dorivor maxsulotlarni saklash.
Meditsina va farmatsiyada' tarkibida kishi organizmiga ta’sir etuvchi kimyoviy moddasi bulgan dorivor usimlik organlari maxsulotlari ishlatiladi.
Dorivor valeriana usimligini asosan ildizidan foydalaniladi. Ularni kimyoviy birikmalar eng kup yigilgan davrida yigishtirib olish kerak. Kimyoviy moddalar usimliklarning xamma organlarida bir vaktning uzida kup mikdorda tuplanmaydi. Shunging uchun xam ularni turli vaktlarda tayyorlashga tugri keladi. Usimlik organlarini kuyidagi muddatlarda yigib olish kerak buladi:
Barglar odatda usimlik Gullashi oldidan yoki gullaganida yigib olinadi. Barglar extiyotkorlik bilan, iloji boricha usimlikka zarar yetkazmasdan yigib olinadi.
Usimlikning yer ustki kismi poyasining tagidagi barglar oldidndan urib olinib, poyaning bargsiz kismiga tegilmaydi. Buyi baland usimliklarning esa poyasining tepa kismi ( 10-20 sm uzunlikda) va shoxchalari kesib olinadi (achchikshuvok, dalachoy).
Gullar. Usimlik kiyogos gullaganda yigiladi. Kupincha gullar aloxida aloxida kesib olinadi. Ba’zan gul tuplamini xammasi yoki gulni ayrim kismlari yigib olinadi. 'Plantatsiyalarda ustirilgan yoki yovvoyi xolla kup uchraydigan mayda gulli usimliklarning guli maxsus asbob bilan yigiladi.
Saklash. Tayyorlangan dorivor maxsulotlar ishlatilishiga kadar ma’lum vakt ichida kup yoki oz mikdorda saklanadi. Illy davrda dorivor maxsulot uz sifati va kimmatini yukotmasligi uchun ma’lum koidalarga rioya kilishga tugri keladi. Dorivor maxsulotlar saklanadigan bino va xonalar toza, kuruk va shamol utib turadigan bulishi lozim. Maxsulotlarga kuyosh tushmasligi va xonaning poli taxtadan, devorlari oklangan bulishi shart. Dorivor maxsulotlar maxsus stelyaj yoki surilar ustiga kuyiladi. Surilarning balandligi 4 metrgacha, eni 1,5 metr, poldan balandligi 15-20 smdan kam bulmasligi kerak. Dorivor maxsulotlar saklanadigan xonalar
xar kuni tozlanib turishi, xona xarorati 10-15 °S bulishi lozim. Dorivor maxsulotlarni saklash uchun guruxlarga bulish kerak:
Zaxarli va kuchli ta’sir etuvchi dorivor maxsulotlar. Shuningdek, tarkibida efir moyi bulgan dorivor maxsulotlar xam iloji boricha aloxida xonalarda yoki boshka dorivor maxsulotlardan uzokrok joyda saklanishi lozim. X,aR bir dorivor maxsulot ustiga yorlik (birka) osib kuyiladi. Yorlikka maxsulot nomi, kachon? Kaerda? Kim tayyorlagani, omborga kim keltirgani yozilgan buladi. Zaxarli dorivor maxsulotlar ustiga umumiy yorlikdan tashkari, yana pushti rangli yorlik xam osib kuyiladi.
Dorivor maxsulotlarni saklash muddati xar xil bulib, bu muddat dorivor maxsulotlar tarkibidagi kimyoviy birikmalar tuzilishiga boglik buladi. Ofitsinal dorivor maxsulotlarning (davlat farmakopiyasiga kiritilgan) saklash muddatini soglikni saklash Vazirligi belgilaydi. Davlat farmakopiyasiga kirmagan dorivor maxsulotlarni davlat farmakopiya kumitasi kursatmasiga binoan xar yil bir marta kurikdan utkaziladi. Dorivor maxsulotlarni saklash muddati tamom bulgandan sung, tarkibidagi ta’sirchan kimyoviy birikmalar mikdori yoki ta’sir etish kuchi aniklanadi. Analiz natijasi standart talabiga tugri kelmasa maxsulot tashlab yuboriladi. Agar dorivor maxsulotlarni saklash davrida biror nukson sezilsa, dorivor maxsulotni saklash muddatini kutib utirmasdan tezda analiz kilinadi
