Ashyoshunosligi

4.9. Issiq-quruq sharoitda asfalt-beton
chidamiiligini oshirish
Respublikamiz iqlim sharoiti yo‘lbop asfalt-betonning chidam- 
liligini oshirish, asfalt-beton yoki sement beton qorishraalarini 
tayyorlash, yo£lga yotqizish, zichlash va undan foydalanish kabi 
texnologiyalami ilmiy asosda yondashgan holda ishlab chiqishni 
talab etadi. Quruq-issiq sharoitda I—IV toifaga tegishli yo‘l 
qurilishida yengil asfalt-beton qatlamli yo‘llar keng qo'llaniladi.
YoMning quyi qatlami uchun III-IV rnarkaii issiq asfalt-beton, 
iliq bo‘lsa II—IV yoki sovuq bo£lsa I—II markali asfalt-betonlar 
ishlatiladi. Quruq-issiq iqlim sharoitini har tomonlama o£rgangan- 
dan keyin asfalt-beton uchun bog£lovchi bitumning turi tanlanadi. 
Bunday sharoitda, asosan, YNB 40/60 va YNB 60/90 markali 
y o £lbop n e ft b itu m la ri (Y N B ) ish la tila d i. S h u n in g d ek , 
NB 40/60, NB 60/90 marka bitumlarni erituvchilarda suyultirib 
ishlatish ham mumkin.
Yo£llarimiz yanda sifatli bo£lishi uchun 80-90 sm chuqurlikdan 
boshlab yer yuzasigacha yo£l osti qatlamlarini GOST talablariga 
ko£ra mukammal bajarilishini nazorat qilish kerak bo£ladi.
4.3-rasmda
I—II toifadagi magistral asfalt-beton qatlarrilarining 
sxemasi ko£rsatilgan.
Qatlamlarning qalinligi iqlim ta’siri va toifa turlariga bog£liq. 
Sifatli qurilish ashyolari va innovatsion texnologiyalar asosida 
qurilgan bunday yo£!lar 20 yil davomida konstruktiv xossalariga 
ko£ra buzilmaydi. Faqat uning eng yuqori qismini 2—3 sm 
qalinlikdagi asfalt-betonga qayta qurishga ehtiyoj tug£iladi, xolos.
O'zbekistonning iqlim sharoitida asfalt-beton qatlam uchun 
tavsiya etilgan ko‘rsatkichlar 
4.4-jadvalda
yoritilgan. Shu kunlarda 
respublikamiz olimlari tomonidan asfalt-beton yo‘llarning sifatini
72

---