Ashyoshunosligi

Freska —
bu bog‘lovchi sifatida ohak-tuproq ishlatiladigan 
ho‘l qorishma bilan suvalgan yuzada amalga oshiriladigan rassomlik 
san’atining turi. «Freska» va «alfreska» so‘zi yangi tayyorlangan 
asosga naqsh berish ma’nosini anglatadi.
«Freska» usulida suvoq qilingan yuza har xil rasm chiziqlari 
bo‘ylab o ‘yiladi va rang beriladi. Freska yuzaga naqshlar 
berilayotganda bo‘yoq suvda eritiladi va ohak-tuproqli suvoq yuzasi 
bo‘yaiadi. Qorishmadagi Ca(ON)2 havodagi C 0 2 bilan kimyoviy 
reaksiyaga kirishadi va yupqa krisstal C aC 0 3 parda hosil qilib 
naqshni mustahkamlaydi. Freska tagidagi qatlam, yuqori sifatii 
ohak-qumli qorishmadan fayyorlanadi.
Xomashyo sifatida quyidagilarni ham ishlatsa bo‘ladi: ohak- 
pushonka yoki yuqori sifatii ohak xamiri, gidravlik ohak, oq kvars 
qumi, turli o'lcham dagi, ya’ni 0,3—1,2 va 0,15—0,6 mm li 
fraksiyadagi marmar qumlari, 1 sm2 da 1600 ta teshigi bo'lgan 
elakdan o ‘tgan marmar changi kabilar ishlatiladi. Pigmentlardan 
esa marganes pereoksidi, suyak kuyindisi, oxra, to £q sariq tabiiy 
rang, yashil yoki kuydirilgan umbra, temir oksidi, xrom oksidi, 
yashil zumrad yoki ko‘k kobalt ishlatiladi. Amalda ko£p ishlatila- 
digan suvoq tarkibi — 15% ohak uni va 85% kvars qumidan iborat.
Suv qorishmaning qulay joylanuvchanlik ko'rsatkichiga qarab 
qo‘shiladi.
Freskani tayyorlash.
Pardoz qilinadigan yuzaga 2, sm qalinlikda 
suvoq qilinadi. Suvoqning 1-qatlam yuzasi g‘adir-budir bo‘lishi 
kerak.
281

---

Suvoq qilishdan oldin devor suv bilan ho‘llanadi. Keyin ohak, 
mayda kvars qumi va marmar ushog‘idan tayyorlangan qorishma 
bilan qalinligi 2—3 mm ga teng suvoq qilinadi.
Bir kunda ishlov berishi mumkin bo'lgan yuza kvadratga 
olinadi. Har bir kvadratga tasvir tushirilayotganda qoplama yuzasi 
biroz qotishi va mustahkamlanishi kutiladi.
Tasvir tushirilgandan keyin birdaniga tasvirga badiiy ishlov 
beriladi. Bunda toza suvda va ohak sutida eritilgan bo‘yoqlar 
ishlatiladi. Keyingi kunlarda ozgina ochiq joy qoldirilib, boshqa 
kvadratlarga ishlov beriladi. Ish oxirida ochiq qoldirilgan joylarga 
ishlov beriladi.