Ashyoshunosligi

Tamponaj sement.
Tamponaj sementning klinkeri tarkibida 
C2S va C3A1 ning umumiv miqdori 60% bo‘lishi kerak. U neiit 
yoki gaz quduqlari devorlarini suvashda ishlatiladi. Buning uchun 
qazilgan quduqning chuqurligi 1800 metrgacha bo Isa, PPS qorish- 
masining suyuq holati 1 soat 20 daqiqagacha, 4000 metrgacha
261

---

bolsa, 2 soat 20 daqiqagacha o‘zgarmasligi kerak. Keyin uning 
qotish tezligini oqishi jadal, mustahkamligi va yer osti sho‘rxoq 
suv tasiriga chidamli bo‘lishi kerak. Sementning solishtirma yuzasi 
3000—3500 sm2/g dan kam bolmasligi kerak.
Kuchlanib kengayadigan sement
(KKS) tarkibida giltuproq— 
13—20%, obdan tuyilgan PS klinkerí (maydalik darajasi 4500 
sm2/g)— 65—70%, tabiiy gips — 6—10% bo‘lgan aralashmani tuyish 
jarayonida kengayuvchan kompleks qo‘shilmalar qo‘shib olinadi. 
Quyuqlanishining boslilanislii 2—5 daqiqa, oxiri 4—7 daqiqa. Suvda 
uzunasi bo‘ylab 0,1% ga, quruqlikda 3% ga kengayadi. KKS 
M300, M400 va M500 markalarda ishlab chiqariladi. 15 atm 
bosimda o'zidan gaz o‘tkazmaydi. KKS-20 markali sement 1 kunda 
R =
10-12 MPa, 28 kunda ^ = 4 0 -5 0 M Pa ga ko‘tarüadi. Chok, 
tirqish va yoriqlarni berkitishda, gaz, benzin, suv o‘tkazmaydigan 
inshoot va quvurlar qurishda ishlatiladi.
Suv o ‘tkazmaydigan kengayuvchan sement.
Giltuproqü sement 
(70—76%), quriiish gipsi (20—22%) va yuqori asosli gidroaluminat 
kalsiy (10—ll% )larni o‘zaro aralashtirib keyin obdan tuyib oüna- 
digan kengayuvchan, tez qotuvchan sement.
Quyuqlanishining boshlanishi 4 daqiqa, oxiri 10 daqiqa. 
Qotishini sekinlashtirish uchun sirka kislotasi, LST', bura qo‘shi- 
ladi. M500 markadagi sementning 6 soatdan kevingi 
R =
7,5 
MPa, 3 kundan keyin