Ashyoshunosligi

12.3. Qurilish qoríshmalaming turlarí
Qurilish qorishmasi
— oddiy qorishma tarkibida qum, sement 
va suv bo‘ladi, murakkab qorishma esa qum, sement, tuproq, 
ohak yoki gips va suvdan iborat. Qum sifatida 5 mm dan kichik. 
(kvarsli, granitli va perlitli) mayda to ‘ldirgichlar ishlatiladi. Qurilish 
qorishmalari quyidagi markalarga: M4, MIO, M25, M50, M75, 
M100, M150, M200 va M300 ega. Yoyiluvchanligi 1—7 sm. 
Muzlashga chidamliligi 10 dan 300 siklgacha. G ‘isht terishda, 
suvoq ishlari va h.k.larda ishlatiladi,
Suvoqbop qorishmalar sement, qum (dona yirikligi 0,5 dan 
4,0 mm), qo‘shilma (ohak, gips, sog‘ tuproq, selluloza efirlari 
PVA, akrilatlar) va suvni qorishtirib olingan ashyo. 
Rs¡=0,2—
1,0 
MPa. Tarkibi (sement-qum) 1-qatlam l:3(l-qism sement, 3- 
qism qum), 2--qatlam 1:2. Torkret suvoq 
Rsi
=30—50 MPa ga 
teng, Quruq sement-qum aralashmasi rezina shlangini uchidan 
chiqish joyida suv bilan namlab 80—100 m/sek tezlikda yuzaga 
uriladi. Devorni suvashda ohak-gipsli yoki ohakli-sement qorish­
malar, namli yuzalami suvashda qum-sementli (tarkibi 2:1), yog‘ii 
qorishmalar 2—3 atm bosimda torkretlash usulida suvaladi.
Suvoqbop qorishmalar g‘isht, tosh terishda ishlatiladigan 
qorishmaga nisbatan mustahkamligi kam bo‘ladi. Bunday qorishma 
uchun asosiy ko‘rsatkich uning qulay joylanuvchanligi, yuqori
271

---

yopishqoqligi, asos bilan mustahkarn birikishi va qotish jarayonida 
uning sirtida darz va yoriqlar hosil bolmasligidir. Agar suvoqbop 
qorishma konstruksiyani zararli m uhitdan saqlash maqsadida 
ishlatilsa, u holda qorishmaning mustahkamligi yuqori, zieh, 
chidamli va o‘zidan suv o ‘tkazmaydigan bo‘lishi kerak. Suvoqbop 
qorishma quyuq bo£lsa, yupqa qatlamda devor yuzasiga yotqizil- 
ganda u kichik choklaini to ‘lg‘azmaydi va tegishli siit bilan mus- 
tahkam birikmaydi. Shu sababli suvoqbop qorishmalar yuqori 
yoyiluvchan, ya’ni mayin qilib tayyorlanadi. Oddiy suvoq qalinligi 
tashqi qatlam uchun 20 mm gacha, ichki qatlam uchun esa 12 mm 
gacha boladi. Birinchi qatlam — qora suvoq deb ataluvehi yuzani 
tayyorlash qatlami bo‘lib, uning qalinligi 5—8 mm ga teng. Bunda, 
qorishmaning yoyiluvchanligi yoki konusning cho‘kish chuqurligi
3—12 sm bo‘lishi kerak. Ikkinchi qatlam — asosiy qatlamning 
qalinligi 5—12 mm, qorishmaning yoyiluvchanligi esa 7 -8 sm 
boladi. Uchinchi qatlam — pardozlash yoki tekislash qatlami 
qalinligi 1.5-2 mm. Bu qatlam uchun qorishmaning yoyiluv­
chanligi 7—10 sm bolishi kerak. Bino devorlarining ichki tomon 
sirtini suvashda, asosan, ohakli va ohak-gipsli qorishmalar ishla- 
tiladi. Bunda birinchi qatlam uchun qorishma tarkibi 1:3, ikkinchi 
qatlam uchun esa 1:2 nisbatda olinadi. Agar devor yog£ochdan 
bo£lsa, ko‘pincha ohak-gips qorishmasi ishlatiladi. Qorishma g£isht 
terishga va bloklarni montaj qilishga m o ‘ljallangan b o ‘lsa, 
ishlatiladigan boglovchilar