Ashyoshunosligi

4
Badiiy vitrajlar
Badiiy vitrajlaming klassik vitrajlardan asosiy farqi - ular butun 
bir oyna taxtadan amalga oshiriladi va shisha parchalarini kesish 
talab qilinmaydi.
Qumlama vitraj — yaxlit shisha ustiga andoza qo‘yiladi, so‘ngra 
ochiq qolgan joylari qum bilan ishlov beriladi, shunda andozadan
218

---

lashqarida qolgan joylarda shisha xira bo‘ladi. Bunaqa vitrajlar 
klassik interyerga juda mos bo‘ladi. Qoplangan vitraj — shishaning 
bir yoki Lkkí tomoniga vitrajli qoplama yopishtiriladi, bunda shisha 
har xil qalinlikda yoki qatlamli shisha bolishi mumkin, vitraj 
yopishtirilgandan keyin naqsh atrofiga ustidan qo‘rg‘oshin tasmalar 
yopishtiriladi.
Qo‘rg‘oshin tasmalar kengligi minimal 2 mm va maksimal
2 sm orasida va turli shaklda bo‘lishi mumkin. Qo‘rg‘oshin 
tasmalar quvidagi ranglarda bo‘lishi mumkin.: tabiiy qo‘rg‘oshin, 
oltin, mis, oq, qora, grafit, platina.
Qoplangan vitraj usuü katta oyna va derazalami nisbatan qisqa 
vaqt ichida bezash kerak bo‘lgan holatlar uchun yaratilgan vitrajdir.
Qo‘rg‘oshin tasmali vitrajlar shisha-paket ichiga joylashtirilgan 
bo‘lishi mumkin, bunday uslubda vitrajli pollar yaratiladi.
Quyilma (loklangan) vitraj
— CRI va 
Cadram Britaniya kompaniyalari tomo- 
nidan ishlab chiqilgan texnologiya.
Birinchi bo‘lib rassom komputerda 
bo‘lajak vitrajning naqshini yaratadi, 
keyin shisha ustiga 1,5—2,5 mm ba- 
landligida maxsus uskunalar yordamida 
ushbu naqshning konturiga mustahkam 
pohmer tarkibi yotqiziladi. 
!0-1
0-rasm
Qora, kumush, oltin va bronza, 
shuningdek, shaffof, oq polimer eng ko‘p ishlatñadigan kon - 
turlardir. 24 soatdan keyin, polimerlashtirish jarayoni to liq
tugatilgandan so‘ng, konturlar orasidagi bo'shliq shisha uchun 
rang siyoh yordamida to‘ldiriladi.
Bo‘shliqlarni toldirish qo‘lda pipetkalar yordamida amalga 
oshiriladi, bunda suv asosida tayyorlangan emal bo‘yog‘i boiishí 
ham mumkin. Bo‘yoq va kontur kuydirishni talab qilmaydi, 
polimerlashtirish jarayoni xona haroratida o‘tadi.
Asos sifatida har qanday qalinlikdagi, shaffof bo‘yalgan yoki 
xira shisha, qatlamli shisha, oyna yoki sopol plitkalar ishlatiladi. 
Murakkabligi bu usulni qo‘llash uchun ideal shart-sharoitlar 
yaratish zarurligidadir, chunki lok yuzasiga chang tushganda
219

---

vitrajda nuqson va kamchilik paydo boladi. Tashqari va ichki 
derazalarda foydalanish mumkin. Bu vitrajlar mijoz talabiga qarab 
bir tomonlama va ikki tomonlama bolishi mumkin.
Yangi texnologiyalar vitraj isWab cliiqarish imkoniyatlarini juda 
kengaytirmoqda. Ilgari vitraj oynalar hashamatli hisoblanardi, lekin 
hozir quyilma (laklangan) vitrajlar usuli bilan xohlagan dizayn 
g‘oyasini ro‘yobga chiqarish mumkin, narxi ham klassik vitrajdan 
bir necha marta kamroq boladi.