Arxitekturaviy kompozitsiya asoslari

4-klauzura
. CHIZIQLARDAN IBORAT STATIK KOM POZITSIYA
Bu klauzura orqali talaba chiziqlar vizual yo‘nalish berishini anglaydi. 
Talaba oldiga chiziqlar imkoniyatidan kelib chiqib statik turg‘un holatni 
vujudga keltirish vazifasi qo‘yiladi. Vertikal va gorizontal chiziqlardan foy- 
dalaniladi. Pargoriy (sirkul) chiziqlardan ham foydalanish mumkin (1-rasm).
5-klauzura
. CHIZIQLARDAN IBORAT DINAMIK KOM POZITSIYA
Chiziqning tiynati (xarakteri) harakatni ifodalaydi. Bu qonuniyatni zim- 
dan anglash klauzura maqsadini tashkil etadi. Chiziqlar bir yoki bir necha 
nuqtalarga - markazlargayo‘naltirilgan bolishi mumkin. Nuqta (markaz)lar 
klauzura qog‘ozi sathida yoki undan tashqarida joylashgan bo'lishi mumkin 
(2-rasm).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Oldingi, 3-klauzurada nuqtali kompozitsiya, chiziqli kom pozitsiya va 
to‘g‘ri to'rtburchakli kompozitsiya lar alohida-alohida bajarilgan b o ‘Isa, 
mazkur klauzurada nuqta, chiziq va to ‘g‘ri to'rtburchaklardan foydaia- 
niladi. Uchala unsurlami - shakllami badiiy jihatdan birlashtira olish alohida 
ahamiyatga egadir (3-rasm).
7-klauzura.
RANGLI NUQTALI, C H IZ IQ L I VA T O ‘G ‘RI T O ‘RT- 
BURCHAKLI SHAKLLARDAN IBORAT K O M PO ZITSIY A
Talaba bu klauzura orqali nuqta, chiziq, to ‘g‘ri to'rtburchak tom osha- 
binga turlicha ta’sir etishini tushunadi. U ning oldiga bir necha ranglardagi 
unsurlami o'zaro bog‘lash, ulami uyg‘unlashtirish vazifasi qo‘yiladi. Ranglar 
bir-biriga yaqin yoki keskinfarqlanadigan, qarama-qarshi boMishi mumkin. 
Applikatsiya yoki bo‘yoqdan foydalaniladi. Bo‘yoq tariqasida akvarel yoki 
guash olinadi. Akvarel qoMlanilganda bo'yoq tekis, bir xil intensivlikda 
bo‘lishiga e ’tibor berish kerak.
1-vazifa.
FONNI M M U ST AH KAM LO V C H I”
OQ-QORA K O M PO ZITSIY A
Vazifani bajarishda to‘g‘ri to‘rtburchaklardan foydalaniladi. Oq-qora rang- 
larda ishlanadi. 0 4 k ir burchak o ‘z cho'qqisida fonni “o‘yib” yuborayotgan- 
day tuyulishini nazarda tutib, shakllar joylashuvida bunday burchak paydo 
bo‘lib qolmasligi chorasini ko'rish kerak. Bunga to ‘g‘ri to ‘rtburchaklar 
tomonlarini fonning chetlariga nisbatan parallel olish orqali erishiladi (4- 
rasm).
2-vavfa.
FONNI “BU ZUV CH I” RANGLI K O M PO ZITSIY A
Vazifani bajarishda har qanday to ‘g ‘ri to ‘rtburchak, uchburchak, doira 
va boshqa shakllardan foydalaniladi. Kompozitsiya joylashgan tekislik tan- 
langan ranglar idrok etilishi natijasida notekis, ba’zi bo‘laklari yaqin, ba’zilari 
uzoqroqday tuyulishi lozim.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---