Arxitekturaviy kompozitsiya asoslari

5-klauzura. STERJENLI, YUZALI VA HAJMIY UNSURLARDAN
IBORAT KONSTRUKTIV FAZOVIY KOMPOZITSIYA
Uchala turdagi unsurlar qoMlanilib ochiq fazoviy muhit yaratiladi. Н аг 
turdagi unsurlaming o ‘ziga xos konstruktiv va badiiy imkoniyatlari ochib
berilishi kerak. Kompozitsiyaning “sochilib” ketmasligi chorasini ko‘rish 
lozim.
1-vazifa. OCHIQ MUHITLI KOMPOZITSIYA
Vazifada mavhumlik susaytirilib, aniqlik kuchaytiriladi. Kompozitsiya 
tarkibidagi unsurlar o'lcham lari o d a m b o ‘yi bastiga nisbatan olinadi. M u - 
hitga shartli funksiya beriladi. Unsurlar muayyan qurilish ashyolaridan b a- 
jarilishi nazarda tutiladi.
Vazifa maqsadi: Ochiq - usti yopiq b o ‘lmagan makonning asosiy q o - 
nuniyatlarini, tashkil qitishning usul va vositalarini o*rganishdir. Vazifada 
quyidagi masalalar hal qilinadi:
- joyning relyefini va hajmiy unsurtarni ishlatgan holda ochiq m uhitli 
kompozitsiya uyushtirish;
- hajmiy shakl va yuzatarning kom pozitsion uyushtirish usullaridan 
foydalanib tashkil etilgan kompozitsiyaning fazoviyligini ifoda etish.
Ochiq fazoviy muhitli kompozitsiya bir yoki bir necha sodda geometrik 
shakllardan uyushtiriladi. Shakllarning kattaligi, salobati va fazodagi hola- 
tini talaba o ‘z xohishiga ko‘ra tanlaydi. Aksari fazo shakllar atrofida yoki 
ular qurshovida uyushtiriladi. Kompozitsiya asosi gorizontal yoki gorizontal 
sahtga nisbatan burchagi 30°dan ortmagan qiyalikda bo‘lishi mumkin. Bunda 
asos yuzasining bo‘laklash yechimiga alohida aham iyat beriladi. Quyidagi 
ikki usuldan foydalanilash tavsiya etiladi:
- asosiy sathni bo'laklash;
- bir necha stahni bo ‘lakIash.
Kompozitsiyani tomoshabin tom onidan harakatda (yurib turib) idrok 
qilish nuqtalari (joylari) ajratiladi.
Maket bir rangli qog‘oz yoki kartonda bajariladi. Maketning asosi 25 
sm dan 30 smgacha, baiandligi 15 sm atrofida bo'ladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---