Arxitektura yo’nalishi 218-guruh talabasi bekmurodov a’zambek

Yer osti suvlarining paydo bo’lishi genezisi haqida turli davrlarda olimlar turlicha fikr-mulohazalar va farazlar(gipotezalar) bayon qilganlar. Hozirgi vaqtda ilmiy nuqtai nazardan asoslangan va shu tufayli mutaxassislar tomonidan qabul qilingan nazariyalar quyidagilardan iborat :

Yer osti suvlari yuvenil nazariyasi avstraliyalik geolog olim E. Zyuss tomonidan ilgari surilgan va shu tufayli uning nomi bilan ataladi. Bu nazariyaga ko’ra yer osti suvlari qisman magmadan chiqadigan bug’larning sovushi va quyuqlashishi natijasida bo’ladi.
01
Kondensasion
Bu nazariyaga ko’ra yer osti suvlarining ma’lum qismi tog’ jinslari va tuproq gruntdagi bo’shliqlarga havo bilan kirib qolgan suv bug’larining sovigandan keyin kondensasiyalanib, suyuq holatga aylanishi natijasida paydo bo’ladi.
02
Infiltrasion
(sizib o’tish) nazariyasi ko’ra yer osti suvlarining katta qismi yomg’ir, qor suvlari, daryolar, kanallar hamda ariqlardagi suvlarning yerga shimilishidan hosil bo’ladi. Bu fikrlar ancha ilgari aytilgan bo’lsa ham, uning nazariya sifatida shakllanishida A. F. Lebedevning xizmatlari kattadir.
Yuqorida bayon qilingan nazariya va gipotezalarga mos ravishda yer osti suvlari quyidagi guruhlarga bo’linadi :

• vadoz yer osti suvlari ;
• yuvenil yer osti suvlari
• sedimentasion yer osti suvlari.

03
Reliktr
yer osti suvlari nazariyasining mohiyati shundan iboratki, unga asosan yer osti suvlarining ma’lum qismi qadimdgi zamonlarda dengiz yoki ko’llar ostidagi cho’kindi tog’ jinslarining bo’shliqlarida mavjud bo’lgan suvlar hisobiga hosil bo’ladi. Bunday suvlar “qolib ketgan” yoki “ko’milib qolgan” (relikt) suvlar deb ataladi.
Vadoz yer osti suvlari
ya’ni yerning ustki qatlami po’stidagi suvlar o’z navbatida 3-4 ga bo’linadi :

• infiltrasion yer osti suvlari
• inflyuasion yer osti suvlari
• kondensasion yer osti suvlari.

Infiltrasion yer osti suvlariga