Архегонийли ва гулли ўсимликлар бўйича амалий машғулотлар

Mavzuning maqsadi: Oilaga mansub o‘simliklarning anatomo-morfologik tuzilishini, ko‘payishini, turlar sonini, tarqalishi va ekologiyasini, tizimda tutgan o‘rnini, muhim vakillarining ilmiy (lotincha) nomlarini va ahamiyatini o‘rganish.
Kerakli jihozlar: Gerbariylar, o‘simliklar aniqla-gichi, rasmlar, jadvallar, fiksatsiyalangan gullar, mevalar, lupa, pintset, preporoval nina va boshqalar.



21-rasm. Sabzavot karam. 1-to‘pgulli meva va bargi; 2-gulining tashqi ko‘rinishi; 3-urug‘chi va changchilar; 4-mevasi(qo‘zoq); 5-shakli o‘zgargan novdadan hosil bo‘lgan kurtak(boshcha);
6-gul diagrammasi


Nazariy tushuncha: Karamdoshlar oilasi 380 ta turkum va 3000 ga yaqin turni birlashtirib, gulli o‘sim-liklarning eng qadimiy, shu bilan polimorf oilalaridan biri hisoblanadi. Oila vakillari asosan 1,2 va ko‘p yillik o‘t o‘simliklar ba`zi vakillari chala buta va buta shaklida shimoliy yarimsharning mo‘`tadil va sovuq iqlimi hududlarida o‘suvchi o‘simliklar orasida muhim o‘rinni egallaydi. Barglari oddiy, butun yoki qirqilgan, poyada navbatlashib o‘rnashgan, yon bargchasiz. Gullari to‘g‘ri, ikki jinsli, qo‘shgulqo‘rg‘onli kosacha-barglari va gultojibarglari 4 tadan, erkin qarama-qarshi bo‘lib, butsimon joylashgan. Changchisi 6 ta, bulardan 4 tasi uzun, ikkitasi qisqa, ikki doirada joylashgan urug‘chisi bitta, ikkita mevabargchalarning qo‘shilib o‘sishidan hosil bo‘lgan. Tugunchasi ustki, ikki uyali, tumshuqchasi ko‘pincha sharsimon. Mevasi odatda pastdan yuqoriga qarab ikkita pallaga bo‘lina-digan ko‘p urug‘li qo‘zoq, qo‘zoqcha yoki bir urug‘-li chatnamaydigan yong‘oqcha. Ba`zan qo‘zoq chat-namaydigan bo‘g‘imli bo‘lib, faqat bo‘g‘imidan par-chalanadi. Urug‘i endospermsiz.
Ahamiyati: Bu oilaga mansub o‘simliklarning ko‘p-chiligi sabzavot o‘simliklar hisoblanib, oziq-ovqat sifa-tida ko‘p ishlatiladi. Boshqa turlari esa dorivor, bo‘yoq beruvchi, yem-xashak va manzarali o‘simliklar hisob-lanadi.