Архегонийли ва гулли ўсимликлар бўйича амалий машғулотлар

Nilufardoshlar oilasi – Numphaeaceae


Vakillari:
1. Sariq nilufar – Nuphar luteum
2. Oq nilufar – Numphaea alba (13-rasm)


Nazariy tushuncha: Bu oila gulli o‘simliklarning eng qadimgi oilalaridan bo‘lib, ular 8 turkum, va 100 ga yaqin turdan iborat. Aksariyat qismi issiq iqlimli va subtropik o‘lkalarda tarqalgan.



13-rasm. Oq tusli nimfiya. 1-ildizpoya, gul va barg; 2-urug‘chi; 3-tugunchaning bo‘yiga kesimi; 4-gulining diagrammasi

Nilufardoshlar oilasining vakillari suvda o‘suvchi ko‘p yillik o‘simliklar bo‘lib, ularning ildizpoyasi yaxshi taraqqiy etgan, suv tagida qalqib turuvchi uzun bandli barg yaprog‘i bo‘ladi. Gullari ikki jinsli, gul qismlari spiral yoki halqa bo‘lib joylashgan. Kosacha barglari 3-5 ta, tojbarg va changchilari ko‘p sonli, urug‘chisi uch yoki bir qancha mevabargchalarning qo‘shilishidan hosil bo‘lgan. Tugunchasi ustki yoki o‘rta. Mevasi – ko‘p urug‘li rezavor.

Ahamiyati: Oilaning barcha turlari manzarali o‘sim-liklar hisoblanadi. Ildizpoyasi tarkibida 20%, urug‘ida 47% gacha kraxmal to‘planadi. Ulardan ovqat sifatida foydalanish mumkin. Urug‘lari ozuqa sifatida qushlar tomonidan iste`mol qilinadi.


Ishni bajarish tartibi va topshiriqlar:

1. 
   Gerbariy namunalaridan foydalanib oq nilufar o‘simligining gul tuzilishidagi muhim oila uchun xos belgilarini aniqlang. Gul a`zolarining soniga, ularning joylanishiga e`tibor bering.
   
2. 
   O‘rganilayotgan o‘simlikni gultojibarglarining tashqi va ichki (markazga yaqin) joylanishi bilan, ularning shakli va o‘lchovini o‘zgarishiga, gul markazida joylashgan tojbarglarda, changdonga o‘xshash sarg‘ish o‘simtalar borligiga ahamiyat bering va ular haqida fikr yuriting.
   
3. 
   O‘rganilgan o‘simlikni umumiy ko‘rinishi, gul va meva tuzilishlarining rasmlarini chizib oling. Gul formulasini tuzing.
   

Oq nilufar: * Ca₄Co ~ A ~ G ( ~ )