Argumentlash va bilimlar taraqqiyotining mantiqiy shakllari

Tortishuv – munozara shakli bo‘lib, bahslashuvchi tomonlarning asosiy harakati muhokama etilayotgan masalada o‘z nuqtayi nazarlarini qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, albatta, tasdiqlashdir. Tortishuvda tomonlar muhokama etilayotgan masalani o‘z manfaatlariga yo‘naltirish maqsadida isbotlanmagan dalillardan ham foydalanishadi. Ayrim hollarda tortishuv mavzui chetda qolib, muxoliflar bir-birlarining hissiyotlariga ta’sir etish orqali tortishuv muammosini yechishga harakat qiladilar. Lekin mantiqsiz bo‘lgan har xil yo‘llar orqali erishilgan g‘alaba uzoqqa bormaydi, buni mantiqda safsatabozlik (demagogiya) deyishadi.

• Tortishuv – munozara shakli bo‘lib, bahslashuvchi tomonlarning asosiy harakati muhokama etilayotgan masalada o‘z nuqtayi nazarlarini qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, albatta, tasdiqlashdir. Tortishuvda tomonlar muhokama etilayotgan masalani o‘z manfaatlariga yo‘naltirish maqsadida isbotlanmagan dalillardan ham foydalanishadi. Ayrim hollarda tortishuv mavzui chetda qolib, muxoliflar bir-birlarining hissiyotlariga ta’sir etish orqali tortishuv muammosini yechishga harakat qiladilar. Lekin mantiqsiz bo‘lgan har xil yo‘llar orqali erishilgan g‘alaba uzoqqa bormaydi, buni mantiqda safsatabozlik (demagogiya) deyishadi.
• Safsatabozlik o‘z oldiga noto‘g‘ri faktlar, yolg‘on va’dalar, kayfiyatiga ko‘ra maqtov va turli yorliqlar yordamida odamlarni aldashni maqsad qilib qo‘yadi. Safsatabozlik shuhratparastlikka «qarindosh» bo‘lib, siyosiy elita namoyandalari tomonidan turli va’dalar bilan odamlar orasida soxta obro‘ qozonishda namoyon bo‘ladi. Demak, munozara fikrlar rivojining alohida shakli sifatida muayyan bir mantiqiy qoidalarga amal qilishni taqozo qilar ekan. Ularning buzilishi esa yuqorida ko‘rib o‘tganimizdek, demagogiya, ya’ni safsatabozlikning turli ko‘rinishlariga olib kelishi muqarrar.