Араб ёзувининг кенг имкониятлари режа: I. Кириш: Ёзув-китобатнинг вужудга келиши II. Асосий қисм



Download 88,52 Kb.
bet5/10
Sana24.02.2022
Hajmi88,52 Kb.
#244871
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Адҳамжон

5. Тавқиъ. Хатнинг ярми текис, ярми юмалоқроқ чизиқдан ташкил топган бу ёзув тури маъқалий ва куфий хатларига ўхшайди. Тавқиъ дейилишига сабаб шуки, илгари қозилар қозихона ҳужжатларининг бошига ёзиладиган сўзларни шу хат билан ёзганлар. Қозилар ва ҳокимлар ҳужжатларни тавқиъ хати билан имзолаганлар (Идора ва маҳкамаларда фармонларга, мактубларга, қўлёзмаларга тавқиъ услубида имзо қўйилган). 6. Риқоъ. Риқоъ “руқъа” сўзининг кўплиги бўлиб, қоғоз парча, мактублар демакдир. Риқоъ хатида ҳарфлар бир-бирига қурама қилиб ёзилади. Бу ёзув тури усмонийлар ҳукмронлиги даврида катта шуҳрат қозонган ва кенг тарқалган. Кўпинча, мактублар, кишиларга юбориладиган номалар шу хат билан ёзилган. Тавқиъ ва риқоъ хатларининг ихтирочиси маълум эмас. 7. Таълиқ.Таълиқ осилиб турувчи, илинган ёзув маъноларини англатади. Бу хат аслида риқоъ бўлган. Уни ҳар ким турли шаклларга айлантириб, ундан бир равиш ихтиёр қилган. XV асрда пайдо бўлган бу ёзув туридан, асосан, расмий ва шахсий хатлар ёзишда, ҳужжатлар битишда фойдаланганлар. Мазкур ёзув ҳарфлари юқоридан чапга кенгроқ ҳолда ёзилади. Хожа Тожиддин Сулаймон шу услубни ихтиро қилган кишилар жумласидандир. Бу киши ихтиро қилган таълиқ хати риқоъ хатининг шохчасидир. Бу хат иншо19 ва мактубларга тегишли бўлиб, мунший (иншо ёзувчи)лар уни чўзиб ёзганлар. Айрим олимлар таълиқ хатининг ихтирочиси Абулъол номли шахс деб кўрсатганлар. Абулъол ихтиро этган таълиқ хатининг график асослари куфий хатидан келиб чиққан бўлиб, бу хат форсий матнларни ёзиш учун ихтиро қилинган. Юқоридаги хат турлари хаттотлар тилида “Ал-Хутут ас-сабъа” (“Етти хат”) деб юритилади. Хаттотман, деган ҳар бир инсон шу хатларни билиши зарур бўлган20.
Илмий адабиётлар ва қўлёзмаларда кўп учрайдиган “Қубор” хати насх хатининг майда қаламда ёзилишидир. Машҳур хаттотлардан Саид Қосим бир дона гуручга Қубор хати билан Ихлос сурасини ёзган, бу хат ихтирочиси ҳам ана шу кишидир.
Девоний хати. Усмонийлар давлати тугатилиши даврида султон фармонлари ва давлатнинг девонларидаги ҳужжатлар ва васиқалар учун ишлатиладиган махсус хат тури юзага келади ва девоний хати деб номланади.
Қалам юргизишга, ҳарфларининг шаклига кўра ушбу хатдан ажралиб чиққан хат тури бўлиб, у жалий девоний (ёки гулли девоний) деб аталади. Агар девоний хатида ҳарфлар орасидаги чўзиқлар бўш қолса, жалий девонийда ушбу бўшлиқлар безак шакллар билан тўлдирилади.

Download 88,52 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish