Қарақалпақ МӘмлекетлик университети экономика кафедрасы микроэкономика пәнинен

VC	AC	MC
TC
0
1				5 000
2		4 500
3			3 000
4	14 000
5				15 000

6. Фирманың шекли қәрежети Q ге байланыс болып төмендегише берилген:
MC=(Q-15)²+150
Егер бизге өзгермес қәрежетлер белгили, яғный FC=2 200 доллар ге тең болса, орташа қәрежетлер табылсын.
7. Таблицада өндирис көлемине байланыс улыўма қәрежетлери берилген таблицадағы қалған қәрежетлер табылсын.

Q	TC	FC	VC	AFC	AVC	AC	MC
0	60
1	100
2	130
3	155
4	190
5	210

8. Фирма басшысы X.Xамраев қәрежетлер есабатын жоғалтып қойды, төмендеги таблицада фирманың базы бир қәрежетлери берилген. Бас кетеклер толтырылсын.

Q	TC	VC	AC	MC	AVC	AFC
1		5				9
2			9
3					4
4	22
5				8
6		27

9. Өндирис көлемине байланыс шекли қәрежет функциясы төмендегише берилген: MC=(Q-10)² +50. Егер өзгермес қәрежет FC=1200 болса, орташа қәрежетлер табылсын.


10. Орташа қәрежетлер минимумы MC=2×Q-100 тәмийинленеди. FC=1000 ҳәм максимал дәрамат P=200 ерисилсе, өндирис көлеми табылсын.


11. Шекли қәрежетлер функциясы MC=(Q-10)²+50. Егер бизге өзгермес қәрежетлер белгили болып FC=1200 болса, орташа қәрежет муғдары табылсын.


12. Егер өзгермес қәрежетлер муғдары 50 млн сумға тең болса, таблицадағы мағлыўматлардан пайдаланып өним бирликлери ушын улыўма қәрежет, орташа қәрежет ҳәм шекли қәрежетлер анықлансын.

Саны	1	2	3	4	5	6	7
Өзгериўшең қәрежет, млн сўмда	9	16	28	42	70	106	160

13. Таблицаны төмендеги мағлыўматлардан пайдаланып толтырың:

• 
  5 дал азық-аўқат спиртин өндирис ушын орташа өзгермес ҳәрекетлер (AFC) 2000 сумға;
  
• 
  4 дал спирт өндирис ушын өзгеше өзгериўшең ҳәрекетлер (AVC) 850 сўм қунға;
  
• 
  6 дал спирт өндирис ушын улыўма ҳәрекетлер (TS) 1240 сумға көбейеди;
  
• 
  5 дал спирт өндирис ушын орташа улыўма ҳәрекетлер (АTS) 2880 сумға тең;
  
• 
  1 дал азық-аўқат спирти өндирис ушын өзгериўшең ҳәрекетлер 1000 сумды пайда етеди;
  
• 
  8 дал спирт өндирис ушын улыўма ҳәрекетлер (TS) 19040 сумға;
  
• 
  7 дал спирт ислеп шығарылғанда өзгериўшең ҳәрекетлер (VC) 1535 сумға асады;
  
• 
  3 дал ислеп шығарылғанда орташа өзгермес ҳәрекетлер ҳәмде орташа өзгериўшең ҳәрекетлер жыйындысы (AFC+AVC) 4185 сумды пайда еткен;
  
• 
  Спирт өндирис 1 далдан 2 далға асқанда (АTS) 5100 сумға пәсейеди.
  

Q	FC	VC	TC	AFC	AVC	ATC	MC
0
1
2
3
4
5
6
7
8

14. Бир өним өндирис ушын A ресурсдан 3 , B ресурсдан болса 2 талап етиледи. A ресурстың бир-бирлиги 20 мың, B ресурстың бир-бирлиги 30 мың сўм турады. Орташа өзгериўшең ҳәм шекли қәрежет табылсын.


15. Фирма бир бирлик өним өндириси ушын 15 мың сўм қәрежет етеди ҳәм оны 20 мың сумға сатады. Фирма бир күнде 150 өним өндирис имканиятына ийе. Таза технология кирип келиўи пенен өним өндирис 20% ге артып, қәрежет 10% ге, сатыў баҳасы да 5% кемейди. Улыўма түсим қандай өзгерди?


16. Фирма 100 бирлик өним ислеп шығарады ҳәм оның ҳәр бирлигин 50 мың сумнан сатады. Фирма 10 бирлик қосымша өним ислеп шығарып оны алдыңғы баҳада сата алады, бирақ бунда оның орташа бир-бирлик өними ушын ететуғын қәрежети 40 мыңдан 45 мыңға көтериледи.
a) фирма бул имканияттан пайдаланадыма?
b) фирма 10 бирлик өним көлемин асырыўы ушын ең кеминде өним баҳасы неше сумды пайда етсе зыян көрмейди?


17. Фирманың улыўма қәрежети TC=4800+5Q+Q²+0.1Q³ ге тең. Орташа улыўма қәрежет, орташа өзгериўшең қәрежет ҳәм шекли қәрежет табылсын.


18. Өнимниң өзине түсер баҳасының 30 пайызы жумысшыларға айлық сыпатында ҳәм 10 пайызы электр энергияға төленеди. Егер жумысшылар айлығы 50 процентке артса ҳәм электр энергия қәрежети 40 процентке түссе өнимниң өзине түсер баҳасы қандай өзгереди?


19.Фирманың шекли қәрежети Q ге байланыс болып төмендегише берилген:


MC=(Q-10)³+50
Егер өзгермес қәрежетлер FC=1200 доллар ге тең болса, орташа ҳәм улыўма қәрежетлер табылсын.


20. Егер TC(10)=5 200, AC(9)=530 ҳәм MC(9)=500 болса:

1. 
   MC(10) ды табың;
   
2. 
   Усы мағлыўматлар тийкарында TC(8) ды табыў мүмкинбе?
   

21.Улыўма қәрежет функциясы төмендегише берилген болса:
TC=300+20Q+0.15Q²
Анықлаң:

1. 
   Q ге байланыс ҳалда FC, VC, ATC, AFC, AVC ҳәм MC.
   
2. 
   Q қандай болғанда орташа улыўма қәрежетлер минимум точкаға ериседи.
   
3. 
   ATC, AVC ҳәм MC ларды графикте сүўретлең.
   

VII БАП. ЖЕТИЛИСКЕН БӘСЕКЕЛЕСКЕН БАЗАРДАҒЫ ФИРМА ҲӘРЕКЕТИ



Темаға тийисли мәселе ҳәм тапсырмаларының үлгили шешимлери


1. Жетилискен бәсекелескен фирманың улыўма қәрежетлер функциясы TC=0.5×Q³-15×Q²+300×Q+250 000 көринисинде болса. Товардың баҳасы неше сумды пайда етсе, фирма өз хызметин тоқтатады?
Шешими:
Қысқа мүддетли аралықта баҳа орташа өзгериўшең қәрежетлердиң минимумынан төмен болса фирма жабылады, яғный PОрташа қәрежетлерди тапсақ AVC=(0.5Q³-15Q²+300Q)/Q=0.5Q²-15Q+300
AVC ды минимумын табыў ушын оннан өним алып 0 ге теңлестиремиз:
Q-15=0 буннан Q=15:
Min AVC=AVC(15)=0.5×225 -225 +300 = 187.5
Жуўап: Баҳа P<187.5 болғанда фирма жабылады.


2. Қысқа мүддетли аралықта бәсекелесиўши фирманың улыўма қәрежетлери функциясы TC=0.2Q²+4Q+80 көринисинде берилген, бул жерде Q – өндирис көлеми, мың дана есабыда. Фирма өнминиң базар баҳасы 12 $ ге тең болғанда фирманың максимал пайдасы анықлансын.
Шешими:
Шекли қәрежетлер функцияны анықлаў ушын улыўма қәрежетлер функциясынан биринши тәртипли өним аламыз TC'=MC=0.4Q+4. Қысқа мүддетли аралықта бәсекелесип атырған фирма максимал пайдаға P=MC да ериседи, бизде базар баҳасы 12$ ге тең. 12=0.4Q+4 буннан Q=20 ды табамыз.
Фирма пайдасы π=TR-TC=12×20-(0.2×20²+4×20+80)=240-240=0
Жуўап: фирма пайдасы 0 ге тең.


3. Тармақта 130 фирма ҳәрекет етеди. Ҳәр бир фирманың улыўма қәрежетлер функциясы TC=Q³-36Q²+384Q көринисинде берилген. Бул жерде Q – өндирис көлеми, мың дана есабында. Узақ мүддетли аралықта фирмалар тең салмақлылық жағдайда болыўы ушын базар баҳасы ҳәм тармақ усынысы анықлансын.


Шешими:
Узақ мүддетли аралықта бәсекелесип атырған фирмалардың өними баҳасы P=minATC болыўы керек. Орташа қәрежет ATC=TC/Q=Q²-36Q+384=(Q-18)²+60 бул функция минимум қунға Q=18 болғанда ериседи ҳәм минимум қуны 60 ге тең болады.
Тармақтың усыныс көлеми Q_S=130×18=2340.