Қарақалпақ халық ертеклери

Балықшылық ҳаққында нақыл-мақаллар

Тутып алсаң сазанды, Толтырасаң қазанды.

Сазан балықтың мийин жеген, Ақыллы болады.

Шортан балық жақсы болса, Хийўаға бармас па еди?

Кемели келсе,

Қайықлы тура қашады.
Шортанның аңлығаны – шабақ. Сегиз қырлы балықты,
Тоғыз қырлы жигит алады.

Суў сағасыз болмас, Ел ағасыз болмас,

Кӛл балықсыз болмас.

Балық жеген тоқ болар, Ҳал-дәрманы жоқ болар.

Жарлының теңи жарма, Балықшының теңи қарма.

Балығы болмаған кӛли қурысын, Кийиги болмаған шӛли қурысын.

Кӛлдиң атын балық шығарады, Балықтың атын халық шығарады.

Балықшы айтпайды расын, Сонда да алады бир асым.

Балық басынан ширийди. Бекире кетер, бет калар.

5. Аңшылық ҳаққында нақыл-мақаллар

Қоянды атсақ дегениң, Қуўанайын дегениң.

Ӛзи де жүйрик қоян еди,

Таяқ тийген соң зыңғып кетти.

Қалыңға қусың түспесин, Жаманға исиң түспесин.

Қус баласы ушып торға түседи. Қулан қудыққа жығылса,
Қулағына қумырысқа үймелейди.
Оғың екеў болса, биреўин гизне. Мылтықта да үш тыныс бар:
Атқанда кӛштиме, кӛшпедиме? Кӛшкенде тийдиме, тиймедиме? Тийгенде ӛлдиме, ӛлмедиме?

Қуланның қасыныўына,

Мылтықтың басыўы туўры келмесе, не пайда.

Кӛпке күлки керек, Ийтке түлки керек.

Ийт жүйригин түлки сүймес, Ғамлы киси күлки сүймес.

Даўылпаз деген қус болады, Даўысы жерди жарады.

Гӛзлеген алмайды, Геўлеген алады.

Балалы қоян қаша алмас. Бӛри – қасқырдың ағасы.

6. Саўда-сатық ҳаққында нақыл-мақаллар

Аталастың саўдасы айында қайтады. Барында батып иш,
Жоғында сатып иш.

Жақсы менен саўда кылсаң керис болмас, Жаман менен саўда қылсаң тегис болмас.

Бардың базары жанында, Жоқтың базары ядында.

Бар жеринде пал арзан,

Жоқ жеринде қуры әрман.

Несийеге маймыл ойнамайды. Қассап танысына сүйек береди.

Бийдәўлет базарға барса, Сум хабар табады.

Қара ешкиге жан қайғы, Қассапшыға ет қайғы.

Ӛзим есапласам,

Ӛгиз бенен сыйыр тиймейди, Кисиге есаплатсам,
Аяғым аннан-саннан бир тийеди. Базарға бар да бахтыңды сына.
Пулсыз базарға барған,
Кепинсиз мазарға барған менен тең.

Сана, санамай сегиз деме, Сына, сынамай дос деме.

Санасында бар,

Саннан жаңылмас.

7.