Ҳар қандай динни икки ҳил ўрганиш мумкин: муайян дин вакили томонидан ўзи учун ва мутахассис тарафидан илмий-назарий мақсадда. Табиийки, улар бир-биридан фарқ қилади

ИСЛОМ НИҚОБИДАГИ ЭКСТРЕМИЗМНИНГ ҒОЯВИЙ ИЛДИЗЛАРИ:

«ХОРИЖИЙЛАР»

«АЗРАҚИЙЛАР»

«ҚАРМАТИЙЛАР»

ҲАШШОШИЙЛАР»

«САЛАФИЙЛАР»

«ЗАМОНАВИЙ КЎРИНИШДАГИ ОҚИМЛАР»

«САЛАФИЙЛИК»

Исломда «салаф» (арабча – «аждодлар», «аввал яшаб ўтганлар») деганда, ҳадисларга кўра, Пайғамбар Муҳаммад (с.а.в.) замонида ҳамда ундан кейинги икки даврда яшаган мусулмонлар тушунилади. Шунга кўра, ислом уламолари илк мусулмонларни «салаф солиҳ», яъни «солиҳ аждодлар» деб ҳисоблашда якдилдирлар. Улардан кейинги даврларда яшаган мусулмонларга нисбатан «салаф» ёки «салафий»лар тушунчаларини ишлатиш мумкин эмас.

Бироқ, сўнгги йилларда «салаф солиҳларга эргашиш» шиорини ниқоб қилиб олган ва мусулмон жамиятларини илк ислом даври ҳолатига қайтаришни тарғиб қилувчи мутаассиб, сохта салафийлар пайдо бўлганини алоҳида қайд этиш лозим.

Сохта салафийликнинг зарур ақидавий, ҳуқуқий ва фалсафий асосларига эга бўлиши суриялик Ибн Таймия (1263-1328) фаолияти билан боғлиқ.

Ибн Таймия, гўёки асрлар давомида исломга турли бидъатлар кириб қолганини иддао қилиб, жамият ва мусулмонларнинг кундалик турмуш тарзи унинг талқинидаги Қуръон ва суннага асосланган ҳолда қатъий тартибга солиниши зарурлиги ҳақидаги ғояни илгари суради.

Сохта салафийларнинг асосий даъволари қуйидаги ғояларда ўз аксини топади:

Қуръон ва суннада ёзилган қоидаларни сўзма-сўз тушуниб, кўр-кўрона амал қилиш орқали бошқа манбаларни ботилга чиқарадилар

«жиҳод»ни исломнинг олтинчи аркони деб ҳисоблайдилар

ғайридинларга ўта тоқатсиз муносабатда бўлиб, диний бағрикенгликни ёқламайдилар

«такфир» (куфрда айблаш) ва «ҳижрат» (ватанни тарк этиш) масаласини илгари сурадилар

фиқҳий мазҳабларни инкор қилиб, мазҳабсизликни тарғиб қиладилар

тасаввуф, урф-одат ва миллий қадриятларни шариатга хилоф деб ҳисоблайдилар