Ҳар қандай динни икки ҳил ўрганиш мумкин: муайян дин вакили томонидан ўзи учун ва мутахассис тарафидан илмий-назарий мақсадда. Табиийки, улар бир-биридан фарқ қилади

Йўналиш тушунчаси ва йўналишлар

Муайян ақидавий масала бўйича бирлашган мазҳаб ва оқимлар мажмуи.

Исломда 3 та йўналиш бор

Суннийлик, шиалик ва хорижийлик

Суннийлик йўналиши суннатга ва жамоага эргашиш тамойили бўйича бирлашган мазҳаблар мажмуаси

Йўналишлар

Шиалик – Ҳазрат Али ва авлодларининг барча мусулмонлардан устун экани ҳақидаги ғоя асосида бирлашган оқимлар мажмуи

Хорижийлик – гуноҳ кабира қилган инсонни куфрга нисбат бериш ва раҳбарга қарши курашиш ғоялари асосида бирлашган фирқалар мажмуи

Мазҳаб тушунчаси ва мазҳаблар

Луғатда: йўл, йўналиш маъноларига эга

Истилоҳда: Муайян шаръий масала бўйича мужтаҳид уламога эргашиш

Исломда икки ақидавий ва тўрт фиқҳий мазҳаб мавжуд.

Ақидавий мазҳаблар (таълимотлар): мотуридия ва ашъария

Истилоҳда эса: «Фиқҳ шаръий далиллардан фаръий ҳукмлар чиқаришни англатади». Шаръий далиллар деганда Қуръони карим ва ҳадиси шариф тушунилади.

Фаръий ҳукмлардан мурод эса ибодот ва муомалотга оид ҳукмлардир.

Содда ифода этганда, Қуръон оятларида ёки ҳадисларда муайян ишни қилиш ёки қилмаслик баён қилинса, фиқҳ мазкур ишни қандай қилиб, қандай ҳолат ва суратда бажариш лозимлигини шарҳлайди.

Ислом фиқҳининг бирламчи тўрт асоси борасида уламолар иттифоқ қилганлар:

1. Қуръони карим. Бу Аллоҳ таолонинг ўз пайғамбари Муҳаммад (с.а.в.)га нозил қилган китобидир. Ҳар бир фақиҳ бирор нарсанинг ҳукми қандай эканини билмоқчи бўлса, аввало, Қуръонга мурожаат қилади. Ундаги мавжуд ҳукмни ҳеч иккиланмай қабул қилади.

2. Суннат. Муҳаммад (с.а.в.)нинг айтган сўзлари, қилган ишлари ва тақрирларидир. Расулуллоҳнинг ҳузурида биров бирон ишни қилган бўлса ва унга эътироз билдирмаган бўлсалар, “тақрир” дейилади.