Aqshning shahar yo‘llari va ko‘chalarini obodonlashtirish bo‘yicha tajribalari Reja: Kirish

2015 yilga kelib " ITS America " ​​uyushmasining ma’lumotlariga ko‘ra, ITT global savdosi 400 milliard dollardan oshadi va evropa bozorida uning qiymati 100-130 milliard evro miqdorida ekanligi taxmin qilinadi.
Davlat-xususiy sektor hamkorligi ITT rivojlanish siyosati va rejalarini shakllantirishda davlatning etakchi rolini saqlab qolishda, xususiy sektor invistitsiyalarini ilmiy-tadqiqot ishlari va ITS rivojlanishiga jalb qilish vositasi sifatida qaraldi. ITT mahsuloti va xizmatlari ishlab chiqish va amalga oshirishda kiritilgan investitsiyalarning qariyb 80 foizi xususiy sektor tomonidan amalga oshiriladi, davlat investitsiyalarning 20 foizini transport infratuzilmasini yaratishga sarflaydi.
ITT ning rivojlanishi - yuqori darajada tashkil etilgan jarayon. Uning huquqiy bazasi yaratiladi. Strategik va mavjud rejalashtirish jarayoni ITTni rivojlantirishni nazorat qiladi. Maxsus tashkiliy tuzilmalar yaratildi. Milliy darajadagi ITTni joriy etish bo‘yicha pilot loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish uchun byudjetni moliyalashtirish jarayoni chuqurlashtiriladi.
Davlat, sanoatchilar, xususiy biznes, ilmiy jamoatchilik va foydalanuvchilarning o‘zaro hamkorligi ITT America, ERTIKO (ITT europe), ITT YAponiya kabi milliy va kontinental jamiyatlarni (assotsiatsiyalar) yaratilishini ta’minladi.
Har yili o‘tkaziladigan ko‘rgazma va ta’lim dasturlari bilan birgalikda har yili o‘tkaziladigan jahon va Evropa ITT kongresslari ITT rivojlanishidagi bilim va tajribalarni keng targ‘ib qilish, ITT jamiyatida global aloqalarni yo‘lga qo‘yishda muhim rol o‘ynaydi.


Aqlli yo‘llar
Yo‘l-transport kompleksini axborot bilan ta’minlashning zamonaviy nuqtai nazari intellektual transport tizimlarini (ITT) rivojlantirish, jumladan quyi tizimlarning yirik ro‘yxatini texnologik va telematik komplekslarni rivojlantirish bilan bog‘liq. SHu bilan birga, quyi tizimlar transport vositalarining xavfsizligini ta’minlashda, shuningdek, axborot xizmatining potentsial foydalanuvchilaridan bo‘lgan aholini ta’minlashda, aholining zarur harakatlanishi va ITT tadbiq qilingan hududa yuk aylanishini ta’minlash bilan bog‘liq makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarga erishishga yo‘naltirilgan.
Avtotransport vositalarining telekommunikatsiya komplekslari va ITT quyi tizimlarining chiziqli (yo‘l) infratuzilmasi uchun keng doiradagi standartlar va tamoyillardan foydalangan holda, avtomobil transporti faoliyatining bir qismini boshqarishning avtomatik yoki avtomatlashtirilgan boshqarish funktsiyasi, axborot texnologiyasini ITT kichik tizimi sifatida ko‘rib chiqish mumkin. Bunday holda, yo‘l infratuzilmasi bilan intellektual aloqaga kiradigan mashina "aqlli transport vositasi" deb nomlanadi va yo‘l infratuzilmasi "intellektual yo‘l" hisoblanadi.
O‘rnatilgan amaliyotga muvofiq, aqlli avtomobil funksiyalari avtomobil elektronikasi standartlarini ishlab chiquvchi standart va ixtiyoriy telematik tizimlar tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi: mikro protsessor texnologiyasini ishlab chiqish uchun standartlar, bort kontrollerlari, axborot to‘plash komplekslari, ijro etuvchi mexanizmlar, elektron modullarning interfaol o‘zaro munosabatlari standartlari. Ko‘p hollarda ixtiyoriy telematika jihozlarining parametrlari mos keladigan qurilmalar va texnologiyalar bozorida tartibga solinadi.
Magistral yo‘llarning intellektual infratuzilmasini rivojlantirish orqali ishlab chiqilishi mumkin bo‘lgan ITT kichik tizimlarining ko‘pligi va ta’rifini hisobga olgan holda, "aqlli yo‘l" konsepsiyasini to‘liq tushunish muhimdir.
Yo‘lning ITT quyi tizimlarining tuzilmasini kompleks tushunish katta ahamiyatga ega. Biz ularni har biri aniq maqsadni ro‘yobga chiqarishga yo‘naltirilgan beshta funktsional bloklarini ajratib ko‘rsatishimiz mumkin (9.1-jadval). Ular quyidagilardir: transport oqimining parametrlarini nazorat qilish, yo‘lning holatini nazorat qilish, xavfsizlikni ta’minlash, yo‘l harakatini tashkil qilish, axborot xizmatini tashkil etish. Ushbu komplekslarning har biri ITT ning instrumental quyi tizimlarining o‘zgaruvchan to‘plamini o‘z ichiga oladi.
Aqlli yo‘l quyi tizimlarining majmui transport holati va monitoringni takomillashtirishga qaratilgan qator funksiyalarni ta’minlaydigan strukturadir (9.1-rasm). Ushbu funksiyalarni yo‘l foydalanuvchilari, yo‘lni ta’mirlash va monitoringini amalga oshiradigan tashkilotlar, shuningdek, harakatni tashkil qiluvchilar tashkil qilishlari mumkin. Quyi sistemalar aqlli yo‘llarning majmuasini tashkil qiladi. Aqlli yo‘l quyi tizimlarining kompleksi yo‘lning ekspluatatsion sifatlarini yo‘l harakati xavfsizligini yaxshilash, yo‘l tarmog‘ining o‘tkazish imkoniyatlarini oshirish (transport oqimlarini qayta taqsimlash, avtomatlashtirilgan avtoturargohlarni ishlatish yo‘li bilan), avtotashuvlar va avtotransport vositalariga ustuvor yo‘nalishni aniqlab berish, transport holatini, ob-havoni, qoplama holatini monitoring qilish hisobiga oshirdi. Komplekslarga biriktirilgan barcha aqlli transport tizimlari yagona sensorlarga ega bo‘lishi mumkin. Masalan, transport oqimlarini boshqarish uchun dispetcherlik markazlaridan kelib tushadigan o‘rtacha tranzit vaqtiga oid ma’lumotlar mavjud. Transport, ob-havo va atrof-muhit monitoringi tizimlarining sensorlaridagi ma’lumotlar o‘zgarmaydigan tezlik chegarasi tizimining ishlashi uchun ishlatiladi. Bunday misollar, yo‘lning intellektual infratuzilmasiga kompleks yondoshishni qo‘llashning foydasini ko‘rsatadi, chunki bu yondashuv quyi tizimlarning funktsional imkoniyatlarini oshiradi va quyi tizimlarni amalga oshirish vositalari xarajatlari va texnik xarajatlarni kamaytiradi.
Yo‘lda ITT ning turli quyi tizimlarining funktsional sxemalari ularning guruhlarini maqsadini hisobga olgan holda guruhlanishi mumkin. Yo‘l foydalanuvchilari uchun ITT ikkita asosiy funksiyani amalga oshiradi: xabar berish va boshqarish.
Axborot berish vazifasi manfaatdor tomonlarga ma’lumot berishdir. Bu o‘g‘irlangan mashinalarni aniqlash, tijorat vositalarining harakatini kuzatish, yo‘lovchilarni marshrut transport vositalarining harakati to‘g‘risida xabardor qilish va boshqalardir.
Harakatni nazorat qilishning quyi tizimlari transport holatiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Eng keng tarqalgan tizim – moslashtirilgan svetofor bilan tartibga solish tizimidir. Bunday tizimlar ancha vaqtdan beri amalda va o‘zlarini isbotladi. Biroq, moslashtirilgan transport nuri tartibiga qo‘shimcha ravishda, transport oqimlarini bilvosita nazorat qilish tizimiga ham e’tibor qaratish lozim. KUTP tizimlari harakatlanish qiyinchiliklar haqida haydovchilarni xabardor qilib va mumkin aylanma yo‘l variantlarni taklif qilib, transport oqimlarini yo‘naltirish imkonini beradi. Harakatni bilvosita boshqarishning quyi tizimlari haydovchilarga avtomobillar to‘xtash joylarining joylashuvi va ular bo‘yicha mavjud bo‘sh joylar mavjudligi to‘g‘risida xabar berishlari, shuningdek yo‘nalishli transportdan foydalanilgan holatda ob’ektlariga borish vaqti to‘g‘risida ma’lumot berishlari mumkin. Buning natijasida, haydovchilar avtomobil to‘xtash joyida mashina qoldirib yo‘nalishli transportdan foydalanishlari mumkin. Yo‘nalishli transport uchun alohida harakat tasmasini ajratish hisobiga harakat qilish vaqti aniq belgilanadi.
Ba’zi quyi tizimlar bir vaqtning o‘zida axborot xizmati quyi tizimlari va transport oqimlarini boshqarish uchun quyi tizimlar bilan bog‘liq. Masalan, yo‘nalishli transportni kuzatishda ustuvor yo‘nalishni belgilash tizimi dispetcherlik tizimi tomonidan amalga oshiriladi va kesishuvdagi harakatlanishning ustunligi moslashtirilgan svetofor bilan tartibga solish tizimi orqali amalga oshiriladi. Bu fakt intellektual yo‘l quyi tizimiga integratsiyalashgan yondashuvning ahamiyatini yana bir bor ta’kidlaydi.
Yo‘l foydalanuvchilari uchun ITT yo‘l quyi tizimlari transport holati monitoringini o‘tkazish va yo‘l harakati boshqaruv rejalarini optimallashtirish imkonini beradi. Transportning uzluksiz monitoringi sizning ma’lum marshrutlarga bo‘lgan talabingizni kuzatish va yangi yo‘llar qurilishini dolzarblashtirish imkonini beradi. Yo‘l qoplamasining holatini va ob-havo sharoitlarini nazorat qilish qishki saqlash ishlarini bajarishni va yo‘llarni ta’mirlashni optimallashtirish imkonini beradi. Optimallashtirish tezda yo‘llarni to‘g‘ri holatga keltirib, qorni tozalash va muzlash bilan kurashish ishlarining sifatini nazorat qilish imkonini beradi.
Quyida, aqlli yo‘lning ba’zi quyi tizimlarining funktsional tuzilmalarining maqsadlariga aloqador misollarini ko‘rib chiqamiz.