Apparat va dasturiy

Klaviatura.Klaviaturakompyutergaharfvaraqamko‘rinishidagima’lumotlarvabuyruqlarnikiritishuchunishlatiladigantashqiqurilmadir. Uѐzuvmashinasiningklaviaturasigao‘xshabketadi, lekinunganisbatankengroqimkoniyatlargaega. Uningtugmalariniquyidagiguruhlargaajratishmumkin:

• 
  Harfvaraqamlarnikiritishtugmalari. Boshqarishtugmalari
  
• 
  Funksionaltugmalar.
  
• 
  Kursorniboshqarishtugmalari.
  
• 
  Qo‘shimchaklaviaturatugmalari.
  
• 
  Multimediabilanishlashuchunqo‘shimchatugmalar.
  

Barchaklaviaturalardatugmalarto‘plamideyarlibirxil. Ularodatdabir-biridanfaqatmultimediabilanishlashuchunmo‘ljallanganqo‘shimchatugmalariningsonivajoylashishibilanfarqqiladilar. Oxirgipaytdatugmalariningjoylashishibirozo‘zgartirilganergonomik (foydalanuvchiuchunqulayvabezarar) klaviaturalarurfbo‘lmoqda.

Klaviaturalarnikompyutergaulashuchunhozirgipaytdamaxsusraz’em OS/2 danfoydalaniladi. Buraz’emni 25 yilavval IBM kompaniyasibirinchimartaqo‘llaganedi. Kompyutergastandart USB portorqaliulanadiganklaviaturalarhamko‘payibbormoqda. Bundantashqarikompyutergainfraqizilnurlarѐrdamidaulanadigansimsizklaviaturalarhambor.

Sichqonchalar.Sichqonchasizkompyuterbilanishlashningdeyarliilojiyo‘q. Grafikinterfeyslidasturlarbilanishlashuchunmaxsusishlabchiqilgansichqoncha, ayniqsakompyuterdaishlashniendiboshlaganlaruchunjudaqulay. Sichqonchaningekrandakursordebataluvchiko‘rsatkichibo‘lib, sichqonchanijoyidanqimirlatsak, kursorhamungamosravishdaharakatgakeladi.

Sichqonchaѐrdamidabirnechaamalnibajarishmumkinxolos, lekinbuamallardanbarchadasturlardakengfoydalaniladi. Bularuningchaptugmasinibirѐkiikkimartachertish, o‘ngtugmasinibirmartachertish, uningg‘ildiraginiaylantirishvachaptugmasinibosibturibsichqonchaniyurgizishdir.

Hozirgipaytdasichqonchaninglazerlidebataluvchituriishlabchiqariladi. Bundaysichqonchaningharakatilazernuriѐrdamidaaniqlanadi. Avvallarisichqonchashariklimexanikqurilmagaegabo‘lib, uningѐrdamidaharakatyo‘nalishianiqlanaredi.

Sichqonchalarhamklaviaturalarkabikompyuterga OS/2, USB portlariorqaliѐkiinfraqizilnurlarѐrdamidasimsizulanishimumkin.

Monitorlar.Kompyuterqanchalikkuchlibo‘lmasin, uma’lumotlarnifoydalanuvchiuchunqulayko‘rinishdatasvirlabberaolmasa, undanhechqandayfoydayo‘q. Foydalanuvchikompyuterdagima’lumotlarniasosan, monitororqalioladi. Monitorma’lumotlarnichiqarishqurilmasihisoblanadi.

Hozirgipaytdasensorli (sezgir) ekranlimonitorlarhamishlabchiqarilsada, ularshaxsiykompyuterlardahozirchakengtarqalmagan. Bundaysensorliekranlardantelefonlarda, bookreader (elektronkitoblarnio‘qishuchunmo‘ljallanganqurilmalar), sotuvavtomatlaridavaba’zinoutbuklardafoydalaniladi. Sensorliekranlardasichqonchavazifasinifoydalanuvchibarmoqlaribajaradi. Ulardabironob’ektnisichqonchaѐrdamidachertisho‘rnigaekrandagishuob’ektnibarmoqbilanchertishyetarli.

Monitorlarbirinchinavbatdaulardaekransifatidanimaishlatilishibilanfarqlanadi. Dastlabmonitorlarelektronnurlitrubkalardanfoydalanganlar. Ular CRT (Color Ray Tube – ranglinurtrubkalari) debnomlanadi. Ulardaekrandagitasvirelektronnurѐrdamidayaratiladi. Ranglitasviryaratishuchunbundaytrubkalardabirvaqtdauchtanurdanfoydalaniladi. Bunurlarasosiyranglardebataluvchi: Red (qizil), Green (yashil) va Blue (ko‘k) ranglargamoskeladi. Uchtaasosiyranglarniqo‘shib, tabiatdauchraydigandeyarlibarcharanglarniyaratishmumkin. Shusababli, monitorlardaranghosilqilishvaranglitasvirlarnisaqlashningba’zisistemalari RGB qo‘shiluvchiranglarsistemasidebataladi. CRT monitorlarihozirchakengtarqalganbo‘lsa-da, bugungikundadeyarliishlabchiqarilmaydi.

Hozirgikundaishlabchiqarilaѐtganmonitorlarningdeyarlibarchasisuyuqkristallimonitorlardir. Dastlab, bundanqirqyiloldinelektronsoatlarvakalkulyatorlardafoydalanilgansuyuqkristallarhozirdeyarlibarchatasvirlarniaksettiruvchiqurilmalardaishlatiladi. LCD (Liquid Crystal Display –