Antidibetik ta’sirli yig’mani tayyorlash texnologiyasi

1-jadval
Qandli diabetga qarshi mo„ljallangan yig„ma uchun o„rganilgan tarkiblar

t/r	O„simlik xom ashyosining nomi	Yig„ma tarkiblari
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1.	Qoqio„t ildizi	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+
2.	Na‟matak mevasi	-	+	-	-	-	+	-	-	-	+
3.	Qalampir yalpiz bargi	-	-	+	-	-	-	+	-	-	-
4.	Frangula po„stlog„i	-	-	-	+	-	-	-	+	-	-
5.	Valeriana ildizi	+	-	-	-	+	-	-	-	+	-
6.	CHernika mevasi	-	+	-	-	-	+	-	-	-	+
7.	Qizil loviya	-	-	+	-	-	-	+	-	-	-
8.	Grek yong„og„i	-	-	-	+	-	-	-	+	-	-
9.	Marmarak bargi	+	-	-	-	+	-	-	-	+	-
10.	Chayon o„t bargi	-	+	-	-	-	+	-	-	-	+

Izoh: O„simlik xom ashyolari 1:1 nisbatda olingan.

2-jadval
Qandli diabetga qarshi mo„ljallangan yig„ma uchun tanlangan tarkiblarning terapevtik
samaradorligini o„rganish natijalari

O„rganilgan tarkib raqami	Terapevtik samardorlik
1.	+ +
2.	+ + +
3.	+ +
4.	+ + +
5.	+ + +
6.	+ + + +
7.	+ + +
8.	+ +
9.	+ +
10.	+

Izoh: + + + + - kuchli antidiabetik ta‟sir namoyon bo„ldi.
+ + + - o„rtacha antidiabetik ta‟sir namoyon bo„ldi.
+ + - kuchsiz antidiabetik ta‟sir namoyon bo„ldi.
+ - juda past antidiabetik ta‟sir namoyon bo„ldi.

Qandli diabetga mo„ljallangan yig„mani giperglikemiyada qondagi qand miqdoriga ta‟sirini
o„rganish natijalari

t/r	O„rganilgan namuna	Qondagi qandning boshlang„ich miqdori	Alloksan yuborilgandan keyingi qand miqdori	O„rganilgan vaqtlar, daqiqa
30	60	120
1.	Fiziologik eritma, 1 ml	5,3±0,5	12,1±0,7	6,3±0,3	7,3±0,45	6,1±0,25
2.	Taklif etilgan yig„ma (1)	11,2±1,1	5,5±0,25	6,05±0,3	5,4±0,3
3.	Taklif etilgan yig„ma (2)	11,9±0,9	5,6±0,2	5,9±0,3	4,98±0,2
4.	Taklif etilgan yig„ma (3)	11,4±1,0	5,3±0,25	5,6±0,4	5,25±0,2

Bundan xulosa qilib 6-tarkib bo„yicha taklif qilingan tarkib taklif etiladi:

Qoqio„t ildizi	-	10,0
Gazandi bargi	-	10,0
Na‟xmatak mevasi	-	10,0
CHernika mevasi	-	10,0
Yig„maning umumiy og„irligi	-	40,0

Antidiabetik ta‟sirga ega bo„lgan yig„maning texnologiyasi va tayyor yig„mani qadoqlash.
Taklif etilgan tarkib bo„yicha qoqio„t ildizi, na‟matak mevasi, chernika mevasi va chayon o„t
bargi alohida-alohida tortib olinib, maydalandi va teshigining diametri 0,2 mm bo„lgan elakdan
o„tkazildi. So„ng o„simlik xom ashyolari bir xil aralashgunga qadar aralashtirilib, sifati baxolandi va 40,0
dan qadoqlandi.
4-jadval
Qandli diabetga qarshi mo„ljallangan yig„maning son ko„rsatkichlarini aniqlash natijalari

t/r	O„rganilgan son ko„rsatkichlari	Qoqio„t ildizi	Na‟matak mevasi	Chernika mevasi	Chayono„t bargi	Yig„ma
1.	Namligi, %	14	15	17	14	15
2.	Umumiy kul miqdori, %	8	3	3	20	8
3.	10% xlorid kislotasida erimaydigan kul miqdori,%	4	1	0,8	2	2
4.	Bargni qoraygan va burushgan qismlari, %	10	1	0,25	5	4
5.	7 mm li elakdan o„tmagan qismlari	10	3	1	10	6
6.	0,5 mm li elakdan o„tgan qismlari, %	10	2	1	15	7
7.	Organik aralashmalar, %	0,5	0,5	2	2	1
8.	Mineral aralashmalar, %	2	0,5	0,5	1	1

Tayyor mahsulotning sifatini tekshirish
Tayyor maxsulot tavsifi. Oq yoki och pushti rangli, ushlab ko„rilganda yog„simon xossaga
ega, maydalanmagan zarrachalari sezilmaydigan kukun.
Chinligi. Mahsulotning spirtli ajratmasiga temir (SH)-xlorid qo„shilganda binafsha rang hosil
bo„ladi (salitsil kislotasi).
Mahsulotni suvda qaynatib, sovutilgan eritmasi yod bilan havo rangli suyuqlik hosil qiladi
(kraxmal).
Maxsulotning kislotali ajratmasiga kaliy ferrotsianid eritmasi qo„shilganda oq cho„kma hosil
bo„ladi (rux).
Miqdorini aniqlash. Salitsil kislotasi preparatni efirli ajratmasidan neytrallash usuli bilan
aniqlanadi. Uning mikdori 1,8-2,2% bo„lshii kerak.
Rux oksidi eritma xoliga o„tkazilib, trilonometrik usulda aniqlanadi. Uning mikdori 9-11%
bo„lishi lozim.
Qadoqlash. 50 g dan qalin qog„oz qutichalarda chiqariladi.
Saqlanishi. Quruq va salqin joyda saqlanadi.
Ishlatilishi. Oyoq terlaganda antiseptik vosita sifatida ishlatiladi.

Tayyor maxsulotning sifatini tekshirish
Tayyor maxsulot tavsifi. Oq, 10 qism suvda eriydigan kukun.
CHinligi. Gidrokarbonatlarga suyultirilgan kislota qo„shilganda karbonat angidrid gazi ajralib
chiqadi. Sulfatlar bariy xlorid eritmasi yordamida oq cho„kma hosil qilishi bilan aniqlanadi.
Xloridlar kislotali muhitda kumush nitrat eritmasi bilan oq cho„kma hosil qiladi. Kaliy ioni
natriy kobalta nitrit eritmasi bilan sariq-tillarang cho„kma beradi. Natriy ioni rangsiz alangani sariq
rangga bo„yaydi.
Tozaligi. Og„ir metallar 0,0005% dan, mishyak 0,0002% dan oshmasligi kerak.
Miqdorini aniqlash. Natriy gidrokarbonat neytrallanish usuli bilan aniqlanadi. Uning miqdori
35-37% bo„lishi kerak. Natriy xlorid argentometrik usulda aniqlanadi, uning miqdori 17-19% bo„lishi
kerak.
Sulfatlarni aniqlash uchun preparat eritmasi kationit kalonkasidan o„tkaziladi va neytrallanadi.
Sulfatlarning miqdori sulfat va xlorid kislotalarini neytrallanish uchun sarflangan natriy gidroksid
mikdoridan, natriy xloridni aniqlashda sarflangan kumush nitrat eritmasi miqdorining yarmini ayirish
bilan aniqlanadi. Tayyor maxsulotda sulfatlar mikdori 38,3-47,6% (quruq moddaga nisbatan
xisoblanganda) bo„lishi kerak.
Qadoqlash. SHisha idishlarda yoki polietilen haltachalarda 125 g dan, tabiiy tuzi esa 100 g dan
chiqariladi.
Saqlanishi. Salqin va quruq joyda, yaxshi berkitilgan shisha idishda yoki polietilen
xaltachalarda saqlanadi.
Ishlatilishi. Surgi va o„t suyuqligini xaydovchi dori vositasi sifatida ishlatiladi.
Бажарилди
Майдалаш
Элаш Аралаштириш Баҳолаш Қадоқлаш Тайѐр маҳсулот
Олинди Ҳосил бўлди Натрий сульфат Натрий гидрокарбонат
Натрий хлорид Калий сульфат Кукун Қадоқловчи материал