|
Taxiatosh aktinometrik stansiyasi. 3.29-rasmda Taxiatosh aktinometrik stansiyasida qayd etilgan suv bug‘i elastikligining o‘zgarish grafigi keltirib o‘tilgan.
3.29-rasmdagi trend chizig‘idan ko‘rinib turibdiki, 1961 yildan 2015 yilgacha davr oraligida suv bug‘i elastikligining keskin ortishi kuzatilgan.
3.29-rasm. Taxiatosh aktinometrik stansiyasida kuzatilgan
suv bug‘i elastikligining yillararo o‘zgarish grafigi
3.30-rasmda bazaviy iqlimiy va joriy davrlarda suv bug‘i elastikligi o‘zgarishi keltirilgan.
3.30-rasmdagi trend chizig‘idan ko‘rinib turibdiki, bazaviy iqlimiy davrda suv bug‘i elastikligining keskin ortishi kuzatilgan bo‘lsa, joriy iqlimiy davrda kamayganligini ko‘rishimiz mumkin.
3.30-rasm. Bazaviy va joriy iqlimiy davrda Taxiatosh aktinometrik stansiyasida kuzatilgan suv bug‘i elastikligining o‘zgarish grafigi
Toshkent aktinometrik stansiyasi. Quyida suv bug‘i elastikligining yillararo o‘zgarish grafigi keltirib o‘tilgan (3.31-rasm).
3.31-rasm. Toshkent aktinometrik stansiyasida kuzatilgan
suv bug‘i elastikligining yillararo o‘zgarish grafigi
3.31-rasmga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, 1961-2015 yillar oralig‘ida suv bug‘ining elastikligi absolyut maksimal qiymati 1962 yilda 12.43 gPa ni tashkil etgan bo‘lsa, absolyut minimal qiymati 2014 yil 6.42 gPa ni tashkil etgan. Umuman suv bug‘ining elastikligi 1961 yildan 2015 yilgacha bo‘lgan davr oralig‘ida kamayishi kuzatilgan.
3.32-rasmda bazaviy va joriy iqlimiy davrda kuzatilgan suv bug‘i elastikligining o‘zgarish grafigi keltirilgan.
3.32-rasmga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, bazaviy (1961-1991 yy.) davrda suv bug‘ining elastikligi absolyut maksimal qiymati 1962 yilda 12,43 gPa ni tashkil etgan, absolyut minimal qiymati 1975 yil 7.1 gPa ni tashkil etgan, joriy iqlimiy davrda (1991-2015 yy.) absolyut maksimal qiymati 1995 yilda 9,9 gPa ni tashkil etgan bo‘lsa, absolyut minimal qiymati 2014 yil 6,42 gPa ni tashkil etgan. Bazaviy iqlimiy davrda ham, joriy iqlimiy davrda ham suv bug‘i elastikligining kamayganligini ko‘rishimiz mumkin.
3.32-rasm. Bazaviy va joriy iqlimiy davrda Toshkent aktinometrik stansiyasida kuzatilgan suv bug‘i elastikligining o‘zgarish grafigi
Umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, stansiyalar bo‘yicha suv bug‘i elastikligining qiymati yillararo va davrlar orasida kamayganligini ko‘rish mumkin. Kelajakda bu o‘zgarishlarga ta’sir etuvchi boshqa omillarni tadqiq etish muhim hisoblanadi.
XULOSA
Olib borilgan tadqiqot natijasida quyidagi xulosalarga kelindi.
Tadqiq qilingan davr mobaynida perpendikulyar yuzaga tushgan to‘g‘ri quyosh radiatsiya miqdori Termiz aktinometrik stansiyasida kamaygan bo‘lsa, Farg‘ona, Taxiatosh ayniqsa Toshkent aktinometrik stansiyasida ortganligini kuzatilgan. Xuddi shunday holat davrlarni taqqoslagan holatda ham kuzatilgan.
Tadqiq qilingan davr mobaynida sochilgan radiatsiya miqdorining Termiz aktinometrik stansiyasida ortishi, Farg‘ona, Taxiatosh aktinometrik stansiyalarida kamayishi, Toshkent aktinometrik stansiyasida biroz ortganligini kuzatilgan.
Yalpi radiatsiya miqdori Termiz aktinometrik stansiyasida kamaygan Farg‘ona va Taxiatosh aktinometrik stansiyalarida biroz ortgan. Toshkent aktinometrik stansiyasida ortganligi kuzatilgan.
Umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, stansiyalar bo‘yicha suv bug‘i elastikligining qiymati yillararo va davrlar orasida kamayganligini ko‘rish mumkin. Kelajakda bu o‘zgarishlarga ta’sir etuvchi boshqa omillarni tadqiq etish muhim hisoblanadi.
O‘zbekistonda mavjud bo‘lgan aktinometrik stansiyalarning soni hudud bo‘yicha quyosh radiatsiyasi bo‘yicha tadqiqotlarni chuqur olib borishda kamlik qiladi. Shu nuqtai nazardan Qashqadaryo, Sirdaryo va Jizzax viloyatlarida ham aktinometrik stansiyalarni tashkil etish zarur.
Mavjud aktinometrik stansiyalarda masalan Qizilcha, Samarqand, Qoraqolpoq va Tomdi stansiyalarida o‘lchovlar uzluksizliligi talabga javob bermaydi. Shuning uchun bu stansiyalarda o‘lchovlarga qo‘yilgan talablarga to‘la rioya qilish maqsadga muofiq.
Do'stlaringiz bilan baham: |
