Anotatsiya kirish mavzuning asoslanganligi va dolzarbligi

3.4. Aktinometrik stansiyalarda (Termiz, Farg‘ona, Taxiatosh, Toshkent) havo namligining ko‘p yillik o‘zgarishi
Suv bug‘ining parsial bosimi (e). Odatda bu kattalik suv bug‘ining elastikdigi deyiladi. Jahonning ko‘pchilik mamlakatlarida, shu jumladan O‘zbekistonda ham suv bug‘i bosimining o‘lchov birligi gektopaskal (gPa) hisoblanadi. Ayrim mamlakatlarda (AQSh va boshq.) – dyum. Berilgan haroratda suv bug‘ining elastikdigi suv bug‘ining to‘yinish bosimi yoki to‘yinish elastikligi deb ataluvchi malum chegaraviy qiymat (e) dan katta bo‘la olmaydi. To‘yinish elastikligi havo haroratiga bog‘liq bo‘lib, harorat ortishi bilan elastiklik ham ortadi [7].
Quyida stansiyalar bo‘yicha suv bug‘i elastikligining o‘zgarishi qarab chiqilgan.
Termiz aktinometrik stansiyasi. Suv bug‘i elastikligining yillararo o‘zgarish grafigi keltirilgan (3.25-rasm).

3.25-rasm. Termiz aktinometrik stansiyasida kuzatilgan suv bug‘i elastikligining bosimining yillararo o‘zgarish grafigi
3.25-rasmda 1961 yildan 1988 yilgacha suv bug‘i elastikligi ortib borgan. 1989 yildan 1993 yilgacha keskin kamaygan. 1999 yildan boshlab ortgan. Trend chizig‘idan ko‘rinib turibdiki, 1961 yildan 2015 yilgacha bo‘lgan davr oraligida suv bug‘i elastikligining biroz ortishi kuzatilgan.
Bazaviy va joriy iqlimiy davrda Termiz aktinometrik stansiyasida kuzatilgan suv bug‘i elastikligining o‘zgarish grafigi 3.26-rasmda keltirilgan.

3.26-rasm. Bazaviy va joriy iqlimiy davrda Termiz aktinometrik stansiyasida kuzatilgan suv bug‘i elastikligining o‘zgarish grafigi

3.26-rasmda bazaviy iqlimiy davrda bazaviy iqlimiy davrda suv bug‘i elastikligining keskin ortishi kuzatilgan bo‘lsa, joriy iqlimiy davrda biroz ortganligini ko‘rishimiz mumkin.

Farg‘ona aktinometrik stansiyasi. Quyida Farg‘ona aktinometrik stansiyasida qayd etilgan suv bug‘i elastikligining yillararo va davrlar davomida o‘zgarish grafiklari keltirib o‘tilgan (3.27-3.28-rasmlar).

3.27-rasm. Farg‘ona aktinometrik stansiyasida kuzatilgan suv bug‘i elastikligining yillararo o‘zgarish grafigi

3.27-rasmdagi trend chizig‘idan ko‘rinib turibdiki, 1961 yildan 2015 yilgacha davr oraligida suv bug‘i elastikligining ortishi kuzatilgan.
Bazaviy va joriy iqlimiy davrda Farg‘ona aktinometrik stansiyasida kuzatilgan suv bug‘i elastikligining o‘zgarish grafigi keltirilgan (3.28-rasm).

3.28-rasm. Bazaviy va joriy iqlimiy davrda Farg‘ona aktinometrik stansiyasida kuzatilgan suv bug‘i elastikligining o‘zgarish grafigi

3.28-rasmdan ko‘rinib turibdiki, bazaviy iqlimiy davrda suv bug‘i elastikligining biroz kamayganligini kuzatishimiz mumkin bo‘lsa, joriy iqlimiy davrda keskin ortishi kuzatilgan.