Gyulosha navi – bu eng yaxshi Ozarbayjon navi hisoblanadi. U respublikaning aksariyat tumanlarida keng tarqalgan, lekin ushbu o’simlikning asosiy qismi Gyokchay, Agdam, Agdash, Axsuin, Terter va Udjar tumanlarida mavjud. Ushbu nav O’rta Osiyo respublikalarida, Armaniston va Dog’istonda sinab ko’rilgan. Ozarbayjondagi Gyulosha navi tupining bo’yi 4 metrgacha, to’g’ri novdali, o’rtacha tikanakli, barglari nashtarli, novdalarda vertikal joylashgan gullari ko’zasimon va vazasimon, och qizil rangli bo’ladi. Mevasining vazni-300-400 gramm, yumaloq, kosachalari kichik, qisqa, ixcham, silindirsimon, bo’yi-10 mm, diametri-17 mm, tishchalari egik yoki to’g’ri, uzunligi-10 mm bo’ladi. Mevalari-yarqiroq, tiniq, to’q qizil – qizil rangli; asosiy tusi – bir-xil sarg’ish rangli; po’sti va donachalari orasidagi to’siqlar – yupqa, doni to’q olcha rangli, yirik, uzunligi – 11 mm, eni – 8 mm; urug’lari kichik-uzunligi-8 mm, eni – 4 mm. Sharbati – tiniq, qizil, ko’p – 55 foizgacha. Mazasi – nordonroq – shirin, yoqimli. Ozarbayjondagi o’sadigan anor mevasi tarkibida 14,5% qand, 1,8% kislota bo’ladi. O’zbekistondagi navida: qand – 15,03%, limon kislotasi – 0,94%. Mevalari oktyabr o’rtalarida yetiladi. Serhosil bo’ladi. Har bir tupidan o’rtacha 35-45 kg hosil olinadi. Mevalarini 2-3 oy saqlash mumkin. Mevalaridan yangi holida iste’mol qilish va qayta ishlash uchun foydalaniladi.
Bala-myursal (Kalin-kabuk-Gyulosha) – Ozarbayjon mahalliy navi hisoblanadi. Asosan Axsuin, Gyokchay, Ud-nar, qisman Agdam, Xaldan va boshqa tumanlarda tarqalgan. O’rta Osiyo respublikalarida va Dog’istonda sinab ko’rilgan. Normal rivojlangan tuplarining bo’yi – 3 metr. O’rtacha shoxlangan, tikanaklari kam. Barglari – nashtarsimon, yirik. Gullari – ko’zasimon va qo’ng’iroqsimon, to’qqizil rangli. Mevalari – yirik, vazni – 300-500 gr; pallalari – yirik; yig’noq; pallasining bo’yni – konussimon, bo’yi – 10 mm; diametri – 21-22 mm; tishchalari – egik, to’g’rilari kam, uzunligi – 12 mm. Po’sti va donalari oralig’idagi to’siq – qalin. Mevalari to’q malina tusli, tiniq, yarqiroq bo’ladi. Sirtining rangi – bir-xil rangda. Donalarining yirikligi – asosan o’rtacha, uzunligi – 12 mm, eni – 7 mm, to’qqizil tusli; urug’lari – uzunchoq, ingichka, uzunligi – 7 mm. Sharbati mo’l, qizil; sharbat chiqishi – 46-51%. Mazasi nordonroq-shirin, xushbo’y. Ozarbayjonda yetishtirilgan mevasida: qand – 14,2%, kislota –1,5%. O’zbekistonda yetishtiriladiganida: qand – 15,97, kislota – 1,28%. Mevalari oktyabr boshlarida yetiladi. Har tupidan: Ozarbayjonda– 30-50 kg, O’zbekistonda – 16-20 kg hosil olinadi. Saqlanish muddati – 3-4 oy. Mevasidan yangiligicha iste’mol qilish va qayta ishlash uchun foydalaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |